Proeftuin Den Helder
Een dijkdoorbraak bij de Helderse Zeewering zorgt er voor dat de hele binnenstad van Den Helder binnen 12 uur twee meter onder water komt te staan. Een doorbraak bij Huisduinen geeft wat minder schade door minder grote waterdiepte. De Veiligheidsregio heeft geen evacuatieplan klaarliggen voor een overstroming. Daarvoor is het aantal variabelen te groot.
In deze MLV-proeftuin is gezocht naar mogelijkheden om dijkversterking ‘mee te koppelen’ met andere beleidsterreinen. Dit levert in de meeste gevallen gebiedspecifieke oplossingen op, die met maatwerk moeten worden uitgevoerd. In Den Helder kan de wateropgave meeliften met het verbeteren van ruimtelijke kwaliteit door een klimaatdijk met woon- en opvangfunctie in fases te realiseren.
Resultaten
Het grootste risico voor overstroming ligt bij de dijk aan de noordzijde van Den Helder. De belangrijkste inzichten uit de proeftuin leveren het volgende beeld:
- Evacueren op korte afstand is het meest kansrijk.
- Meekoppelen van veiligheid bij ruimtelijke ontwikkelingen; met de MLV-tool ontstaan inzichten in kosten en baten
- Nutsvoorzieningen zijn niet waterrobuust
- Kennis over ‘vitaal en kwetsbaar’ is nog beperkt; er is beleid nodig.
- Denkrichting: redundant noodnet en waterrobuuste verdeelstations
- Aandacht voor zelfvoorzienendheid; belang van waterbewustzijn en zelfredzaamheid
- Lange termijn visie vraagt om andere bestuurscultuur (tijdlijnbenadering)
Het onderzoek naar meerlaagsveiligheid vraagt aandacht voor het vergroten van de mogelijkheden voor preventieve evacuatie en de (ruimtelijke) mogelijkheden voor zelfredzaamheid. De cruciale verdeelstations zouden waterrobuust gemaakt moeten worden. De gemeente en de inwoners moeten mogelijkheden aangereikt krijgen tot zelfvoorziening bij energie en drinkwater. Toetsprocedures voor cruciale voorzieningen en plannen voor de herstelfase moeten ontwikkeld worden.
In de wijk Nieuw-Den Helder wil men nieuwe structuren creëren voor openbare ruimten op hoge en droge gebieden, zoals de duinzoom en de forten. Ongewenste (visuele) barrières te worden weggenomen. Ook in het stadshart is aandacht nodig voor de bereikbaarheid van hoge plekken en nieuwbouw met etages voor verticale evacuatie.
Er is behoefte aan het maken van een tijdlijn van reeds geplande werkzaamheden en maatregelen om meekoppelkansen in beeld te krijgen met andere relevante domeinen in de gebiedsprocessen. De Maatregelenmatrix moet worden gebruikt als inspiratiebron voor de gezamenlijke ontwerpverkenning en niet als ‘afvinklijst’ voor maatregelen.
Gemeente, waterschap en provincie moeten in samenwerking met de veiligheidsregio bestuurlijke afspraken maken om het beleid — ook voor de langere termijn — vorm te geven. Er is nu nog veel onbekendheid over MLV bij de gebiedspartijen: communicatie, gezamenlijk strategieën ontwikkelen en verantwoordelijkheden delen zijn noodzakelijk.
Ook bewoners moeten bewust gemaakt worden van de mogelijkheden van MLV. Ze kunnen betrokken worden in het creatieve proces. Voor de vitale functies moet landelijk en regionaal beleid worden uitgewerkt in samenwerking met de nutsbedrijven met een onafhankelijke regie en belangenafweging en met inzicht in de baten en kosten. De provincie zorgt voor doorwerking van de resultaten van de proeftuin in de Omgevingsvisie. De gemeente Den Helder wil MLV opnemen in de planvorming; de Woningstichting wil de ideeën uit de proeftuin in de herstructurering van Nieuw-Den Helder meenemen en randvoorwaarden meegeven aan architecten. Het waterschap gebruikt de verworven inzichten bij de toepassing van de watertoets en speelt een actieve rol bij de discussie over multifunctionele en regionale waterkeringen. Op regionaal niveau is een langetermijnstrategie nodig om de zelfredzaamheid en het adequaat omgaan met vitale en kwetsbare functies te bevorderen. Vanuit het beleid of de Deltabeslissingen zijn externe prikkels nodig om alle partijen (bijvoorbeeld KPN en Liander) actief te laten meedoen. Er moet aandacht worden besteed aan het compleet en toegankelijk maken van de informatie, bijvoorbeeld blootstellingskaart en risicokaart. Het vergroten van de zelfredzaamheid van burgers vraagt om andere hulpmiddelen dan risicokaarten.