Pilot Meerlaagsveiligheid Marken
De waterveiligheid op Marken voldoet niet aan de huidige veiligheidseisen. Een deel van de primaire kering heeft stabiliteitsproblemen of is te laag. Bovendien is de steenbekleding van de dijk op een aantal plaatsen ingezakt of ligt los. Om de problemen aan te pakken is de afgelopen jaren gewerkt aan een dijkversterkingsplan. Dit plan zou leiden tot een fors grotere dijk (zowel in de breedte als in de hoogte). Door het ruimtebeslag, het effect op het landschap en de cultuurhistorische waarden van Marken was er weinig draagvlak voor dit plan. Daarnaast bleken de kosten van het plan erg hoog.
Dit was voor Rijkswaterstaat als beheerder aanleiding om een onderzoek naar de mogelijke toepassing van het concept meerlaagsveiligheid uit te laten voeren. In deze eerste fase van het onderzoek naar mogelijke meerlaagsveiligheidsstrategieën zijn zes mogelijke strategieën ontwikkeld.
Resultaten
De ambitie voor alle strategieën, verwoorden we met de termen:
- Markant: Maatwerk voor Marken, passend bij de specifieke (cultuur)historie en landschappelijke en ruimtelijke eigenschappen.
- Leefbaar: Voor een attractieve woon-, werk- en leefomgeving en een helder handelingsperspectief.
- Veilig: Waterveiligheid en hulpverlening op orde.
Uitgangspunt voor alle strategieën is ‘basisveiligheid voor iedereen die achter dijken of duinen woont’. Deze basisveiligheid kan bereikt worden door een slimme combinatie van maatregelen in de drie lagen van meerlaagsveiligheid.
De ontwikkelde strategieën onderscheiden zich hierin: sommige bereiken basisveiligheid met alleen maatregelen in laag 1 (dijkversterking), anderen door een combinatie van maatregelen in de drie lagen. Om de strategieën te ontwikkelen is eerst een analyse gemaakt van de huidige kwaliteiten, de opgaven die er liggen en de kansen. Daarna zijn mogelijke maatregelen bedacht in de vorm van ‘bouwstenen’. Deze losse bouwstenen zijn vervolgens via verschillende denklijnen/visies op het eiland gecombineerd tot zes onderscheidende strategieën, die alle mogelijkheden verkennen, ook de minder realistische strategieën.
Strategie 1: Behoud van het huidige dijkprofiel, accent op laag 2 en 3
Het behoud en de versterking van de huidige kwaliteiten van de omringdijk staat voorop. Het zeer karakteristieke dijkprofiel met smalle en lage kruin wordt behouden. Na een grote onderhoudsbeurt wordt ingezet op continu onderhoud en beheer. Basisveiligheid wordt door een combinatie van maatregelen in laag 1, 2 en 3 bereikt.
Strategie 2: Meebewegen met zetting
In deze strategie wordt gekozen voor een kortcyclische dijkversterking. De dijk wordt om de 12 jaar versterkt, in aansluiting op de toetsrondes. De dijk wordt steeds minimaal opgehoogd en versterkt. Hierdoor hoeft er geen overhoogte te worden aangebracht, waardoor zetting wordt verminderd.
Strategie 3: De nieuwe zettingsvrije dijk
Bij deze strategie wordt een nieuwe dijk aangelegd op een grondverbetering. Hierbij wordt het aanwezige veenpakket vervangen door zand zodat de zetting wordt geminimaliseerd. De nieuwe dijk komt buitendijks te liggen. Het profiel van de nieuwe dijk heeft een smalle kruin en een steil binnentalud. De hoogte van de nieuwe dijk is ongeveer even hoog als de huidige dijk.
Strategie 4: Focus naar buiten – vooroevers
In deze strategie wordt de huidige dijk naar buiten toe versterkt. Het binnentalud wordt voor de stabiliteit verflauwd. De kruin verschuift hierdoor naar buiten. De dijk wordt iets verhoogd. Daarnaast wordt buitendijks een verhoogd onderhoudspad aangelegd met steenbestorting. Deze fungeert als stabiliteitsberm en voor golfreductie. Dit basisprofiel wordt op een aantal plaatsen uitgebreid met een bredere vooroever in combinatie met natuurontwikkeling.
Strategie 5: Focus naar binnen – overslagbestendige dijk
Deze strategie gaat uit van een overslagbestendige dijk. De kruin kan hierdoor laag worden gehouden, waardoor het contact met het water vanaf het eiland wordt behouden. Om de dijk overslagbestendig te maken wordt het binnentalud verflauwd, of er wordt erosiebestendige klei aangebracht.
Strategie 6: Waterrijk Marken – hoog wonen
In deze strategie worden op termijn alle woningen op het eiland waterrobuust gemaakt of opgehoogd. Deze investering wordt gekoppeld aan de toekomstige herstructureringsopgave van de woningvoorraad. Er wordt ingezet op de realisatie van een bijzonder woonmilieu. Waterrijk, hoog wonen op het enige eiland in het Markermeer. Hierbij wordt voortgebouwd op de historische werven op Marken.