Weerbaar Weert: cultuurhistorie als basis voor een klimaatadaptieve binnenstad

Klimaatadaptatie ingrepen die passen bij de stad

Klimaatverandering vraagt om ruimtelijke aanpassingen in onze steden. Maar hoe laat je deze ingrepen passen bij de karakteristieken en identiteit van de stad? De cultuurhistorie van een stad kan daarvoor concrete handvatten bieden. Voor de gemeente Weert werd daarom de ontwikkelingsgeschiedenis van de binnenstad geanalyseerd: Hoe is de stad ontstaan en verder gegroeid? Wat zijn typisch ruimtelijke kenmerken? En hoe is het watersysteem door de eeuwen heen ontwikkeld?

Wilskracht, Welzijn en Welvaart: drie kenmerkende perioden

De ontwikkelingsgeschiedenis van de Weerter binnenstad kan worden opgedeeld in drie perioden: Wilskracht (tot 1900), Welzijn (1900-1950) en Welvaart (1950-2000). Voor elk van deze perioden, zijn de historische (ruimtelijke) kenmerken vertaald naar klimaatadaptatie kansen voor de stad van nu:

• In de periode ‘wilskracht’ is de structuur van de Weerter binnenstad ontstaan met de hoofdstraten, drie stenige pleinen en een netwerk van poorten en stegen. Deze structuur kan worden aangegrepen om een netwerk van regenwateropvang in de straten te introduceren en een schaduwrijk wandelnetwerk door poorten en stegen te realiseren.
• In de periode ‘welzijn’ had de singel een bijzondere betekenis in de openbare ruimte. Daarnaast vond er stedelijke verdichting plaats: de achtererven werden vervangen door grote katholieke instellingen waar nieuwe stedelijke ruimten ontstonden zoals schoolpleinen, en kloostertuinen. De singel werd gedempt begin twintigste eeuw, maar zou op een eigentijdse manier teruggebracht kunnen worden en een sleutelrol vervullen in het opvangen en vasthouden van regenwater (inclusief een verbinding met het park rond kasteel Nijenborgh). Sommige van de nieuwe stedelijke ruimten zijn bewaard gebleven, andere kunnen opnieuw een functie krijgen als groene openbare ruimte in de stad.
• De periode ‘welvaart’ kenmerkte zich door sterke verbetering van de bereikbaarheid van de stad en de bouw van een groot winkelcentrum met een uitgestrekt landschap van aaneengesloten daken. De daken kunnen worden benut voor groene daken, wateropvang, energieopwekking en om nieuwe verblijfsplekken te realiseren.

Alle geïdentificeerde kansen zijn beschreven in een visie voor de binnenstad van Weert. Lees meer van de visie in het rapport Weerbaar Weert (pdf, 5.3 MB).

Inzicht in de potentie van cultuurhistorie voor hedendaags transities

De visie kwam tot stand in het kader van de oproep ‘Stedenbouw voor Extremen’, uitgeschreven door het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed als onderdeel van het programma Erfgoed en Ruimte. Met deze subsidie heeft de gemeente Weert een visie laten opstellen door Personal Architecture, NOHNIK architecture and landscapes en architectuurhistoricus Lara Voerman. Het doel van de subsidie was onder andere om te laten zien dat ruimtelijke ingrepen die een koppeling maken de cultuurhistorie, kunnen zorgen voor een plek-specifieke kwaliteitsimpuls van de ruimte.

Leerpunten uit het project

De visie laat zien dat de geschiedenis van een plek bruikbare aanknopingspunten biedt om met klimaatadaptatie aan de slag te gaan. De visie is geïllustreerd met twee concrete voorbeelduitwerkingen van delen van de binnenstad. De uitwerkingen dienen ter inspiratie en als discussiestuk om verbeteringen op diverse schaalniveaus in de binnenstad op gang te brengen. Er liggen volop kansen voor vervolgstappen, van het opstellen van een nieuwe singelvisie, het inspireren van bewoners tot een opmaat naar een omgevingsvisie.

Contactpersoon

Jip Pijs
Personal Architecture
jip@personal-architecture.nl
06 - 30 41 63 25