Drie klimaatbestendige straten in de aardgasvrije wijk Paddepoel

Dit project is geselecteerd als uitvoeringspilot en heeft in 2019 een financiële bijdrage van het Rijk ontvangen.

Wat was de aanleiding?

De wijk Paddepoel kenmerkt zich door een vrij monotone bouw, veel asfalt en weinig groen. Uit de stresstest blijkt dat de wijk kwetsbaar is voor hitte en wateroverlast. Daarnaast wil de gemeente Groningen alle wijken in 2035 van het aardgas af hebben. De aanleg van het warmtenet in Paddepoel is een proeftuin in het Programma Aardgasvrije wijken. Omdat de straten daarbij opengebroken moeten worden, is dat een mooie kans om meteen ook de straten opnieuw in te richten en dat dan klimaatbestendig te doen. Als je dan ook nog de bewoners betrekt bij de herinrichting, kun je ze meer bewust maken van de gevolgen van klimaatverandering. Zodat ze ook zelf gemotiveerd raken om klimaatadaptieve maatregelen te nemen in en om hun huis.

Welke klimaatadaptieve maatregelen zijn er uitgevoerd?

De straten Plutolaan, Antarestraat en de Pleiadenlaan zijn opengebroken en opnieuw ingericht. De klimaatopgave is om de straten bestand te maken tegen hevige regenbuien en hitte. De gemeente heeft in de zomer en het najaar van 2020 de volgende maatregelen uitgevoerd:

• Er is een berging van water gecreëerd in de funderingslaag van de weg. Dit is een innovatieve oplossing waarbij water in de fundering tijdelijk kan worden geborgen. De laag bestaat uit kalksteen, dat water vasthoudt. Het water komt via de inspectieputten in deze laag. De Hanzehogeschool Groningen kijkt regelmatig mee met de nieuwe oplossingen. De komende jaren zal ze uitgebreid in de gaten houden of de berging goed werkt.
• Regenwater is afgekoppeld van het vuilwaterriool, vooral in het openbaar gebied. Daarnaast heeft de gemeente er bij de aanleg van het regenwaterriool rekening mee gehouden dat woningen en ander vastgoed in de wijk in de nabije toekomst worden afgekoppeld.
• WarmteStad heeft de leidingen van het warmtenet aangelegd. Het systeem van leidingen wordt nu gevuld en getest, en de werkzaamheden zijn bijna klaar.
• In november 2020 zijn er bomen en groen aangelegd. In het ontwerp van straten is geschoven met parkeerplaatsen en is de ruimte voor de weg verkleind. Daardoor is er nu meer ruimte voor groen en bomen. Meer schaduw, verkoeling en een aantrekkelijkere openbare ruimte dus. In de Antaresstraat kwam de nieuwe aanplant extra goed uit. Daar ontstond door een voorjaarsstorm vorig jaar schade aan bomen, waardoor deze voor de veiligheid gekapt moesten worden. Deze storm was ook een mooie aanleiding voor het gesprek met bewoners over klimaatverandering.

Hoe zijn bewoners betrokken?

Samen met Cocreatie Paddepoel heeft de gemeente verschillende ontwerpsessies met bewoners georganiseerd. Mede op basis van de inbreng en wensen van de bewoners is er een nieuw ontwerp gemaakt van de straten Plutolaan, Anterestraat en de Pleiadenlaan. Veel bewoners wilden bijvoorbeeld dat er meer groen kwam en dat de verkeersveiligheid verbeterd zou worden. De gemeente heeft deze sessies ook aangegrepen om de risico’s van klimaatverandering bij de bewoners onder de aandacht te brengen.

Wat wilde de gemeente verder bereiken?

Naast het realiseren van drie klimaatbestendige straten heeft de gemeente Groningen met dit project ook gewerkt aan de volgende doelen:

• Bekijk gebiedsgerichte opgaven integraal en werk ze ook zo uit.
• Werk goed samen met verschillende partijen.
• Voer de werkzaamheden efficiënt uit.
• Communiceer duidelijk en efficiënt met bewoners in de gebiedsgerichte risicodialoog.
• Combineer werkzaamheden slim, waardoor de straat maar één keer open hoeft. Zo creëer je draagvlak voor de werkzaamheden en verbeter je het imago van de gemeente.
• Koppel financieringsbronnen, zodat je kostenefficiënt te werk gaat.

Leerpunten

De gemeente Groningen heeft tijdens het project geleerd dat het heel belangrijk is om goede afspraken te maken en daar ook echt de tijd voor te nemen. Ze heeft de volgende tips aan andere gemeenten:

1. Begin met de wensen van bewoners en vertel dan het verhaal van klimaatverandering en de mogelijke effecten ervan. In Paddepoel ging het daarbij vooral over wateroverlast en hitte.
2. Neem de tijd om goede duidelijke afspraken te maken tussen publieke en private partijen:

• Maak duidelijke afspraken over de aanbesteding, de selectiecriteria daarin en de partijen die je wilt benaderen. Het aanleggen van een warmtenet en het realiseren van klimaatadaptieve maatregelen zijn verschillende werelden, zowel civieltechnisch als cultuurtechnisch. Je kunt deze werelden het beste bij elkaar brengen door de aanbesteding met specialisten uit beide werelden te organiseren en gericht samen marktpartijen voor de aanbesteding te selecteren.
• Maak duidelijk wat de kostenvoordelen zijn voor betrokken partijen.
• Werk al in een vroeger stadium samen met de andere partijen, en breng samen de impact van de totale werkzaamheden in beeld. Zo kun je op tijd een duidelijk en realistisch verhaal naar de bewoners communiceren. Doordat de gemeente relatief laat was aangehaakt bij de realisatie van het warmtenet is het project pas kort voor de aanbesteding een stuk groter geworden. Hierdoor was de impact van de aanleg vooraf niet goed gecommuniceerd naar de omgeving: de aanleg duurde langer dan eerder was gecommuniceerd door WarmteStad. Dat heeft tot relatief veel klachten geleid. Veel bewoners voelden zich “overvallen” door de impact van de totale werkzaamheden in de wijk.

Contactpersoon

Martijn Schut
Gemeente Groningen
martijn.schut@groningen.nl