Meerlaagsveiligheid Kampereilanden
Er is onderzoek gedaan naar oplossingsrichtingen voor de waterveiligheid van de Kampereilanden op de korte en lange termijn. Vanuit het perspectief ‘meerlaagsveiligheid’ zijn bouwstenen ontwikkeld. Deze bouwstenen zijn verbonden met de drie ‘lagen’ van het meerlaagsveiligheidsmodel. In het onderzoek staan de maatschappelijke kosten centraal. Deze bestaan uit het risico en de kosten van maatregelen. Overstromingsrisico’s zijn bepaald met behulp van het MLV instrumentarium. De kosten van risico-reducerende maatregelen zijn geschat met behulp van de kostenkentallen van het Expertise Centrum Kosten (ECK). Naast de risico’s en kosten zijn maatregelen beoordeeld, volgens de recent opgestelde afwegingsmethodiek meerlaagsveiligheid (STOWA), op aanvullende criteria zoals de doelmatigheid van investeringen, het draagvlak onder stakeholders, de ruimtelijke kwaliteit, natuur en ecologie.
Resultaten
Absolute veiligheid op de Kampereilanden bestaat niet omdat het risico niet tot nul kan worden gereduceerd. Met behulp van meerlaagsveiligheid kan wel een pakket aan maatregelen worden samengesteld dat acceptabel is qua kosten en waarmee het risico kan worden gereduceerd. In deze afweging gaat het om doelmatigheid, maar ook om andere criteria, zoals natuur en ecologie of het perspectief voor de agrarische sector. Het toepassen van het afwegingskader meerlaagsveiligheid en de gevolgde aanpak met ontwerpsessies en analyses, het inzichtelijk maken van de risico’s, de kosten en de andere waarden hebben bijgedragen aan het vergelijkbaar en bespreekbaar maken van alternatieve strategieën.
Om de samenwerking tussen overheden, en met de inwoners van de Kampereilanden, vorm te geven is het van belang om duidelijk te maken dat een (acceptabel) risico van overstromen bestaat en anderzijds welke maatregelen iedereen neemt om dat risico te bereiken en te behouden. Wat onder acceptabel wordt verstaan en wat acceptabele maatregelen zijn is een politiek / maatschappelijke vraag.
Er zijn verschillende MLV-strategieën voor de Kampereilanden geformuleerd waarvan de voor- en nadelen in kaart zijn gebracht aan de hand van een afwegingskader. De uitwerking is geschikt voor bestuurlijke oordeel- en besluitvorming.
Preventie (laag 1) is de meest effectieve en efficiënte maatregel om het risico te reduceren vergeleken met maatregelen in laag 2 en laag 3. Er zijn wel argumenten voor combinaties van maatregelen over de lagen; het gaat dan om preventieve maatregelen aangevuld met maatregelen uit vooral laag 3 en wellicht laag 2.
De organisatie van rampenbeheersing en het versterken van zelfredzaamheid zijn relatief goedkope maatregelen en worden gezien als een goede aanvulling op preventie. Essentieel onderdeel hiervan is dat duidelijk wordt gemaakt dat de overheid de veiligheid van alle mensen en dieren niet kan garanderen en dat de inwoners ook een eigen verantwoordelijkheid hebben.
De meekoppelkansen (door aangaan van allianties van waterveiligheid met andere ruimtelijke ontwikkelingen) in het gebied om de waterveiligheidsopgave mee te verbinden zijn beperkt. Dit komt omdat er relatief weinig ruimtelijke ontwikkeling is op de Kampereilanden. Ook de baten van meerlaagsveiligheidsstrategieën op andere waarden blijken beperkt.
De Kampereilanden zijn aangewezen als waterbergingsgebied. Deze aanwijzing is omstreden. Vanuit een risicobenadering kan worden gesteld dat de lage veiligheid volgt uit de waarde van het gebied en dat omliggende gebieden een hogere economische waarde hebben en dus beter beschermd worden. Gesteld vanuit een optiek van gelijkwaardigheid zijn aanvullende maatregelen in de Kampereilanden, bovenop preventie, juist nodig, omdat het gebied vaker overstroomt. Een meerlaagsveiligheidsstrategie kan hier invulling aan geven.
Ruimtelijke ingrepen gericht op ophogen en anders bouwen, en het benutten van de oude zee-kering als compartimenteringskering zijn niet doelmatig en kostenefficiënt. Dit staat het vrijwillig ophogen van grondgebieden niet in de weg. Dat vereist wel een goed inzicht in wat er kan gebeuren als het misgaat.