Proeftuin meerlaagsveiligheid Walcheren Zuid Beveland
In de pilot stond de vraag centraal: Hoe kunnen we overstromingsrisico’s minimaliseren door toepassing van het concept meerlaagsveiligheid? In meerdere bijeenkomsten is gekeken naar infrastructuur, vitale en kwetsbare objecten, maar ook naar meekoppelkansen voor anders bouwen in concrete gebieden. Er is ook gesproken over crisisbeheersing. Hoe verloopt de evacuatie bij een ramp? Welke knelpunten doen zich voor in de infrastructuur en vitale en kwetsbare functies? Zijn er aanknopingspunten in de toekomst die tot verbetering kunnen leiden? In de proeftuin is een strategie ontwikkeld om in de komende decennia veiligheidsbewust om te gaan met ruimtelijke ontwikkelingen en infrastructuur om de gevolgen van ramp beter te kunnen beheersen.
Resultaten
Op Walcheren en Zuid-Beveland zijn ontwikkelingen gepland in de diepste polders. De uitdaging van deze proeftuin is om te komen tot een strategie voor de komende decennia om meer risicobewust om te gaan met ruimtelijke ontwikkelingen en infrastructuur. Grote winst van de proeftuinen meerlaagsveiligheid is dat deelnemers uit verschillende lagen elkaars verhaal horen, hun netwerk verbreden en gezamenlijk werken aan een visie op waterveiligheid.
Op Walcheren en Zuid-Beveland zijn verschillende soorten gebieden te onderscheiden, waarvoor verschillende strategieën voor meerlaagsveiligheid van toepassing zijn:
- Hoge gebieden, die grotendeels droog blijven tijdens een overstroming en kunnen dienen als vluchtplaats voor mensen die moeten evacueren. Als casussen voor hoge gebieden zijn in de proeftuinen het Sloegebied en de Goese Schans uitgewerkt.
- Middelhoge gebieden, die langzaam en relatief ondiep onderlopen. Mogelijk kan een deel van de maatschappij in dit gebied veilig doorfunctioneren bij een overstroming. Casus voor middelhoge gebieden is Walcheren, ten westen van het Kanaal door Walcheren. Ook is onderzocht of hier opgaven voor het watersysteem gekoppeld kunnen worden aan waterveiligheidsopgaven.
- Lage gebieden, die snel en diep onderlopen. Casussen waren ‘de badkuip’ Middelburg ten zuiden van het kanaal en Vlissingen ten oosten van het kanaal. Dit gebied is bovendien een zeer belangrijk ‘resilience’ gebied qua voorzieningen en werkgelegenheid.
Er is ook onderzocht welke rol infrastructuur kan spelen in meerlaagsveiligheid en of maatregelen t.b.v. meerlaagsveiligheid meegekoppeld kunnen worden met infrastructuur werkzaamheden.
Inzoomen op een gebied heeft in de proeftuinen tot het inzicht geleid dat op schaal van Walcheren of Zuid Beveland gedifferentieerde strategieën voor meerlaagsveiligheid mogelijk zijn. Er zijn voor Walcheren kansen om strategieën met elkaar te combineren. Door bijvoorbeeld de structuur van de kreekruggen te herstellen bij werkzaamheden aan het watersysteem kan water geborgen worden in een beperkt deel van Walcheren, gekoppeld aan andere functies (een ‘waterhouderij’). Door het sluiten van de kreekruggen wordt daarbij het systeem van kerkenpaden hersteld, wat cultuurhistorisch en recreatief interessant is. Ook kunnen de kerkpaden benut worden als routes bij evacuatie richting de noordelijke duinen.
Het Sloegebied zou een tijdelijke vluchtplaats kunnen zijn, van waaruit mensen geëvacueerd worden bij een ramp. Kanttekening is dat mensen het Sloegebied inschatten als onveilig, vanwege de industrie (gevaarlijke stoffen) en het omdat dat het gebied buitendijks ligt.
Goese Schans biedt (op lange termijn) veiligheid vanwege de hoge ligging kansen voor meerlaagsveiligheid: meer woningen op een veilige plek. Op basis van een risicoanalyse voor waterveiligheid is dat een goede ontwikkeling, die het risico verlaagt.
Middelburg en Vlissingen ten zuidoosten van het kanaal lopen snel en diep onder. In dit gebied wonen 25.000 mensen, bevinden zich veel (nuts)voorzieningen en hoogwaardige bedrijven (werkgelegenheid, economische draagkracht), een gepland ziekenhuis en vitale infrastructuur. De beste strategie voor dit gebied is: droog houden! Hier is aanleiding om een Deltadijk aan te leggen, bijvoorbeeld in combinatie met ontwikkeling van het marineterrein.
Tweede optie, een totaal andere strategie voor dit gebied, is preventief evacueren. Bij overstroming van dit gebied is op de rest van Walcheren ‘niets aan de hand’ (water wordt in het gebied vast gehouden tussen kanaal, N57 en dijk in het verlengde van deze weg). Het is belangrijk dat mensen in dit gebied weten wat ze moeten doen, dus hoe en wanneer ze het gebied kunnen verlaten.