Waterschap Amstel Gooi en Vecht presenteert netwerkboek voor klimaatadaptatie

Inzicht in de partijen die met klimaatadaptatie aan de slag willen

Om gebieden bestand te maken tegen hevige regenbuien (wateroverlast), hittegolven, periodes van extreme droogte en overstromingen zijn maatregelen nodig zoals het vasthouden, bergen en gecontroleerd afvoeren van neerslagwater; het ontharden van oppervlakten; de aanleg van meer groen en het waterrobuust maken van vitale functies. Veel maatregelen hebben gevolgen voor de inrichting van particulier en gemeentelijk grondgebied. Het waterschap werkt al samen met gemeenten en wil nu ook maatschappelijke en private partijen betrekken. Daarom is er behoefte aan inzicht in de lokale groepen, organisaties en andere netwerken die hiermee aan de slag willen gaan.

Zoektocht naar netwerken

In opdracht van het waterschap is Twynstra Gudde het beheergebied ingetrokken. Via doorvragen, het uitpluizen van lokale kranten en surfen op internet is er contact gelegd met circa 200 netwerken die mogelijk relevant zijn voor samenwerking met de overheden op het gebied van klimaatadaptatie. Voorbeelden zijn bewonersorganisaties en verenigingen van eigenaars die ook de buitenruimte beheren, groen- en volkstuinverenigingen, bedrijventerreinverenigingen, land- en tuinbouwondernemers, dorpsraden en scholen.

Een praktisch werkboek als resultaat

Het overzicht van netwerken en hun betrokkenheid bij klimaatadaptatie is gepresenteerd in een werkboek voor het waterschap en de gemeenten. Op regionale schaal is aangegeven welke samenwerkingsvorm tussen het waterschap en het netwerk effectief kan zijn.

Dit werkboek is belangrijk bij de opzet van een risicodialoog waarbij in samenwerking met de omgeving, de risico’s van klimaatverandering worden beoordeeld. Het werkboek reikt een toolbox aan waarmee medewerkers van het waterschap en gemeenten makkelijker een meer faciliterende en samenwerkende rol op zich kunnen nemen.

Leerpunten uit het project

Op basis van de inventarisatie van netwerken heeft zijn er vijf adviezen geformuleerd voor een succesvolle samenwerking bij klimaatadaptatie:

1. Bepaal eerst je eigen rol, verantwoordelijkheid en ambitie op de vier klimaatthema’s binnen de eigen organisatie.

• Ambitie en Verantwoordelijkheid: Zorg dat je je eigen belangen en ambitie scherp hebt voor hitte, droogte, wateroverlast, overstroming.
• Rol: Bepaal welke rol je in de samenwerking aan wilt nemen, zoals een trekkende rol of een rol die primair gericht is op de inbreng van kennis. Dit geeft houvast aan degene die namens de organisatie deelneemt in de samenwerking: hij of zij hoeft niet elke keer een voorbehoud te maken.

Om steviger aan tafel te zitten in een samenwerking heeft het de voorkeur om rol, verantwoordelijkheid en ambitie bestuurlijk vast te leggen.

2. Stel de opgave centraal, bepaal de relevante schaal en partijen.

• Regionaal: Breng de regionale opgaven in kaart. Veel opgaven spelen immers op een regionaal schaalniveau, zoals de verdroging van een natuurgebied. Bovendien kan dan de koppeling gemaakt worden met andere regionale opgaven. Formuleer een aanpak met de regionale partners. Verken met de samenwerkingspartners welke problemen er optreden op basis van de stresstesten en kom tot een aanpak.
• Lokaal: Identificeer de problemen op lokaal niveau, zoals het onderlopen van tunnels bij extreme regen of hittestress op scholen tijdens warme zomers. Betrek vervolgens per vraagstuk relevante partijen om de precieze opgave te bepalen – deze opgave hoeft niet beperkt te zijn tot klimaatverandering.

3. Kies bewust hoe je gaat samenwerken.

Iedereen heeft een ander beeld bij samenwerken. Als je hier onvoldoende bij stil staat, bestaat de kans dat er later in het proces teleurstelling ontstaat door verschillende verwachtingen. Organisaties maken doorgaans deel uit van verschillende coalities: een groep mensen of organisaties die iets willen bereiken rond een opgave of kans. In zo’n samenwerkingsverband is het belangrijk om expliciet te zijn over wie welke rol in welke situatie op zich neemt. Hierbij kunnen grofweg drie verschillende coalitievormen worden onderscheiden:

1. Directieve coalitie: de ambitie bepaalt de coalitie
2. Collectieve coalitie: de coalitie vormt een ambitie
3. Connectieve coalitie: de ambities van initiatiefnemers beweegt de coalitie.

Elk van de coalities heeft voor- en nadelen, geen van de coalities is beter dan de ander. Bewust kiezen en expliciet zijn over het doel is het belangrijkst. Lees meer over de samenwerkingsvormen in het voorbeeld netwerkwerkboek (pdf, 25 MB).

4. Bepaal samen met partners per opgave wat het voeren van de risicodialoog in moet houden.

Er is geen blauwdruk voor het voeren van de risicodialoog. De samenwerkende partijen moeten daarom zelf overeenstemming bereiken over de gewenste processtappen, de planning, inzet en het eindresultaat. Het is aan te raden de gezamenlijke ambities (bestuurlijk) vast te leggen in bijvoorbeeld een intentieverklaring of samenwerkingsovereenkomst.

5. Sluit aan bij de energie van lopende trajecten in de stad.

Weinig maatschappelijke initiatieven richten zich primair op het thema klimaatadaptatie. Wel zijn er initiatieven op het gebied van vergroening, biodiversiteit en energietransitie. Probeer klimaatadaptatie te koppelen aan opgaven in de stad waar al veel ‘energie’ zit en waar gebruik gemaakt kan maken van een bestaand netwerk. Hierdoor zullen ook de andere relevante afdelingen in het gemeentehuis eerder aanhaken, zoals groenonderhoud, ruimtelijke ordening en vastgoed. Uiteindelijk moet klimaatadaptatie integraal onderdeel worden van nieuwe projecten en plannen.

Lees meer informatie over de vijf adviezen via deze website.

Contactpersonen

Kasper Spaan
Amstel, Gooi en Vecht
kasper.spaan@waternet.nl
06 - 525 34 535

Wytse Dassen
Twynstra Gudde
wda@tg.nl
06 27 03 70 81