Provincie Utrecht is aan de slag met een regionale stresstest en de risicodialoog

Stresstesten in de Provincie Utrecht

Binnen de Provincie Utrecht zijn verschillende adaptatiewerkregio’s actief. De werkregio’s CRA en PWVE bestrijken het grootste gebied van de provincie. In deze regio’s werken provincie, gemeenten en waterschap samen. Beide regio’s hebben een stresstest uitgevoerd voor hun eigen gebied.

Afbeelding: deelnemers van de regionale stresstest van Coalitie Ruimtelijke Adaptatie Utrecht.

Deze – per werkregio – uniforme aanpak levert een helder beeld op voor de regionale kwetsbaarheden. Voor de thema’s droogte, overstroming en hitte is met name gebruik gemaakt van de landelijke klimaateffectatlas. Wateroverlast is gemodelleerd in Tygron.

Afbeelding: Wateroverlastkaarten uit de stresstest van werkregio CRA (links) en uit de stresstest van PWVE (rechts)

De provincie Utrecht is een traject gestart om op basis van de stresstesten, de regionale opgaven in kaart te brengen in een provinciale stresstest. De provincie organiseert hiervoor diverse workshops met de werkregio’s. Naast deelname aan deze workshops, organiseert de provincie kennisuitwissing tussen de regio’s. De Provincie wil zo de bewustwording en een gevoel van urgentie vergroten, én tot een gezamenlijk perspectief komen voor de regionale adaptatieopgaven. Hiermee geven de partijen invulling aan regionale risicodialogen.

Naar een provinciale stresstest en risicodialoog

De provincie Utrecht kent een grote diversiteit in landschap: met veen-, klei- en zandgrond, en een mengeling van stad, land en natuur. Deze diversiteit vraagt om verschillende oplossingsrichtingen voor adaptatie in de provincie. Om hier zicht op te krijgen werden tijdens de workshops de stresstestresultaten van wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen gekoppeld aan de regionale sectoren:

• Landbouw en Natuur
• Infrastructuur en Vitale Objecten
• Landschap en Recreatie
• Verstedelijking en Gezonde Leefomgeving.

Er hebben twee workshops plaatsgevonden in 2018 met de afzonderlijke werkregio’s. De workshop in de zomer met werkregio CRA gaf input voor de workshop met werkregio PWVE in het najaar. Zo wordt inhoudelijke en procesmatige kennis uitgewisseld. In 2019 zullen meerdere workshops volgen om de risicodialoog voort te zetten.

Provinciale speerpunten

De resultaten uit de workshops worden door de provincie gebundeld in sectorale kaarten en ontsloten in een GIS-systeem. Deze kaarten geven inzicht in de kwetsbaarheden en kansen voor de sectoren, zoals kaarten die aangeven welke landbouwgebieden gevoelig zijn voor wateroverlast en welke natuurgebieden het risico lopen om te verdrogen.

Daarnaast zijn tijdens de workshops speerpunten geformuleerd:

• Waterbeschikbaarheid van voldoende kwaliteit voor natuur, landbouw en stad
• Klimaatbestendige wijkontwikkeling
• Gezonde en groene compacte stad
• Recreatie in combinatie tot waterberging en groenvoorzieningen
• Bereikbaarheid/ veiligheid

Deze speerpunten dienen als uitgangspunt voor de regionale uitvoeringsprogramma’s en voor de regionale en lokale risicodialogen met andere partijen. Daarnaast zijn deze speerpunten bouwstenen voor de omgevingsvisie.

Met de workshops en het formuleren van de speerpunten hebben de overheden een start gemaakt met de risicodialoog. Er sluiten steeds meer partijen aan bij deze dialoog, zoals de gezondheidsorganisatie GGD, drinkwaterbedrijf Vitens en diverse wooncorporaties.

Provinciaal portaal voor klimaatadaptatie en de omgevingsvisie

Voor kennis en inspiratie wordt er gewerkt aan een provinciaal klimaatportaal in Utrecht (lancering voorjaar 2019). Hierin worden de kwetsbare gebieden voor droogte, hitte, wateroverlast en overstromingen gekoppeld in kaart en verhaal aan de effecten voor de verschillende sectoren. Dit portaal zal eveneens het startpunt zijn voor de omgevingsvisie.  Het portaal vormt daarmee een inspirerende basis voor het vervolggesprek.

Leerpunten uit het project

• Verbinding met sectoren. Door de uitkomsten van de ‘kale’ stresstestdata voor droogte, hitte, wateroverlast en overstromingen te koppelen aan sectoren zoals natuur, landbouw, recreatie, kwetsbare objecten, infrastructuur, stedelijk gebied en gezonde leefomgeving ontstaat er een concrete dialoog met partners van alle verschillende disciplines binnen en buiten de eigen organisatie. Dit levert voor alle disciplines nieuwe inzichten en handelingsperspectieven op.
• Dialoog in de regio. De overheden in de regio zijn betrokken bij de dialoog door gebruik te maken van de bestaande organisatiestructuren (werkregio’s klimaatadaptatie) en overleggen. Daardoor was de betrokkenheid van partijen meteen groot. Om deze dialogen goed voor te bereiden en te begeleiden is een adviesbureau ingehuurd. Het is aan te bevelen om per sector en/of speerpunt gerichte dialogen te organiseren waarin de diepte in kan worden gegaan.
• Opgavegericht werken. Opgavegericht werken is een uitgangspunt in het werkproces: uitgaan van wat er nodig is om klimaatbestendig en waterrobuust te worden. Daarbij is op basis van wederzijdse belangen en vertrouwen over grenzen van de organisaties gekeken. Het resultaat is meer ‘realisatiekracht’ om de opgaven aan te pakken.

Contactpersonen

Provincie Utrecht
Ida Philip
ida.philip@provincie-utrecht.nl
06 - 25 73 59 75

Goos Boelhouwer
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (CRA)
goos.boelhouwer@hdsr.nl
030-634 5907

Marijke Jaarsma
Waterschap Vallei en Eem (PWVE)
MJaarsma@Vallei-Veluwe.nl
06 50636713