Klimaatadaptatiestrategie Zuid-Holland: op naar een weerkrachtige provincie
Met Weerkrachtig Zuid-Holland heeft de provincie in 2018 een klimaatadaptatiestrategie gepresenteerd. De strategie toont de effecten van klimaatverandering op de provinciale taken en verantwoordelijkheden. Daarnaast beschrijft het document hoe de provincie met haar partners aan de slag wil om Zuid-Holland beter voor te bereiden op weersextremen en bodemdaling.
Zuid-Holland is ambitieus als het gaat om een groene, gezonde leefomgeving, goede bereikbaarheid en een dynamische economie. Ook als het klimaat verandert! De adaptatiestrategie is het resultaat van een uitgebreide verkenningsperiode, waarin de provincie heeft samengewerkt met veel verschillende partijen zoals waterschappen, drinkwaterbedrijven en veiligheidsregio’s. Tijdens deze periode heeft ze ook de verbinding gezocht met andere grote ruimtelijke opgaven, zoals energietransitie en woningbouw.
Hoe is de strategie tot stand gekomen?
In 2017 is een multidisciplinair programmateam opgesteld. Dat team kreeg de opdracht om het thema klimaatadaptatie te verkennen, in samenwerking met interne en externe partijen.
Tussenstand 2020
In september 2020 heeft de provincie een ‘Tussenstand’ opgesteld. Daarin staat hoever de provincie dan is met alle plannen uit haar adaptatiestrategie. Voor een aantal thema’s geven we in deze tekst een samenvatting van deze tussenstand. Zie voor meer informatie en ook voor de tussenstand van de andere thema’s het document ‘Weerkrachtig Zuid-Holland Tussenstand 2020 (pdf, 2.1 MB)’.
Kwetsbaarheden in beeld
Het programmateam klimaatadaptatie heeft eerst verschillende stresstesten laten uitvoeren om in beeld te brengen voor welke effecten van klimaatverandering de provincie kwetsbaar is. Bij het uitvoeren van de stresstesten heeft de provincie steeds de relevante partijen betrokken. Er zijn stresstesten uitgevoerd voor de bebouwde omgeving, de provinciale infrastructuur, de groene leefomgeving en de beschikbaarheid van zoetwater.
Tussenstand 2020: kwetsbaarheden in beeld
In de periode tot 2020 heeft de provincie de volgende stresstesten uitgevoerd:
- Stresstest bestaande bebouwing, in klimaatatlas Zuid-Holland (2018)
- Stresstest provinciale weginfrastructuur en bereikbaarheid (2018)
- Stresstest van het regionale en stedelijke watersysteem (2019)
- Stresstest natuurtypen in Zuid-Holland (2020)
En voor de komende jaren is ze bezig met de voorbereiding van verschillende stresstesten, zoals een stresstest voor drinkwater, olie en chemie (vitaal en kwetsbaar), een stresstest voor erfgoed, voor bedrijventerreinen en één voor sociale weerbaarheid en gezondheid.
Meekoppelkansen benoemen
Het team heeft geïnventariseerd welke andere grote ruimtelijke ontwikkelingen de komende decennia in Zuid-Holland plaatsvinden. Deze ontwikkelingen bieden kansen om meteen ook klimaatadaptatie aan te pakken. Dat noemen we meekoppelkansen. De adaptatiestrategie presenteert de volgende meekoppelkansen:
- Energietransitie
- Woningbouwopgave
- Groen/blauw en natuurontwikkeling
- Gebruik ondergrond (3D-ordening)
- Landgebruik veenweides
Tussenstand 2020: meekoppelkansen benoemen
Zuid-Holland ontwikkelt tools die haar en haar partners helpt om meekoppelkansen te identificeren. Hieronder een overzicht van tools die zijn ontwikkeld voor een aantal opgaven:
- Energietransitie: De handreiking ‘Hoe verbindt je de energietransitie met klimaatadaptatie?’
- Woningbouwopgave: Verschillende tools voor klimaatadaptief bouwen (bouwadaptief.nl), StraaD-krant over verstedelijken en verdichten, onderzoek en pilots naar financiële effecten van klimaatbestendig bouwen.
- Beheer- en vervangingsopgaven: inspiratieboekje voor woningcorporaties en meekoppelkansen in klimaatatlas.
Partners voor samenwerking en dialoog aan tafel
Parallel met het opstarten van de stresstesten heeft de provincie gebouwd aan samenwerkingsstructuren rond het thema klimaatadaptatie. Hierdoor staat het onderwerp klimaatadaptatie op de agenda bij verschillende overleggen, zoals het Convenant Klimaatadaptief Bouwen en de samenwerking met 82 woningbouwcoöperaties.
Tussenstand 2020: samenwerking en dialoog
Inmiddels zijn er 10 DPRA-werkregio’s in Zuid-Holland. Aan elke werkregio nemen de gemeenten, waterschap en provincie deel. Een werkregio bewaakt en stimuleert individuele voortgang bij elke overheid op de DPRA-stappen, voert samen een dialoog en bespreekt ook de strategieën en uitvoeringsagenda’s. Tot slot kan elke werkregio een aanvraag indienen bij het Rijk voor een bijdrage vanuit de Impulsregeling voor uitvoeringsprojecten.
Daarnaast werkt de provincie met partners samen in een aantal thematische coalities, zoals het Convenant Klimaatadaptief Bouwen, overleggen met Vereniging van Zuid-Hollandse Waterschappen en het Platform Slappe Bodem en Coalitie Stevige Steden. Verder heeft de provincie ook samengewerkt met partijen zoals veiligheidsregio’s, natuur- en beheerorganisaties, woningcorporaties en drinkwaterbedrijven.
Provinciale rol en meerwaarde
Klimaatadaptatie is per definitie een gezamenlijke opgave voor overheden en private en maatschappelijke partijen. Het team heeft gekeken naar de mogelijkheden voor de provincie om meerwaarde te bieden in het proces van samenwerking, dialoog en concrete uitvoering van maatregelen. Wat is precies de rol van de provincie? Om die vraag te beantwoorden, heeft het team een Routekaart per thema gemaakt.
Hoe ziet een routekaart eruit?
Elk van de zes thema’s heeft zijn eigen routekaart. Daarin staat eerst de huidige situatie van het thema omschreven: waar staan we nu? Daarna volgen de knelpunten en kansen. Vervolgens vind je vijf routes: zelf realiseren, partijen en opgaven verbinden, kennis en innovatie stimuleren, effectief investeren en nieuwe beleidsvoornemens.
Waarom de keuze voor routekaarten?
Elke ‘route’ bevat aanbevelingen voor (beleids-)activiteiten van de provincie. Deels sluiten deze aan op landelijk gemaakte afspraken, deels zijn het nieuwe ambities voor een klimaatadaptief Zuid-Holland. Daarin is ruimte voor keuzes op het gebied van ambitieniveau of thematische prioriteiten. De strategie is zo ingericht dat de nieuw verkozen Provinciale Staten straks eenvoudig op de hoogte kunnen zijn van de stand van zaken, en op basis van de routes de inzet van de provincie voor de nieuwe collegeperiode kunnen vaststellen. Op basis daarvan maakt de provincie een uitvoeringsagenda voor de komende collegeperiode.
Astrid de Wit: “Bij het Convenant Klimaatadaptief Bouwen dat de Provincie initieerde sloten zich binnen de kortste keren 40 partijen aan. Dat zijn bijvoorbeeld gemeenten, maar ook partijen uit de bouwsector en natuurorganisaties. Woningbouw is een belangrijke opgave in Zuid-Holland, vandaar dat veel partijen graag aan de slag willen met een toekomstbestendige manier van bouwen.”
Leerpunten
- Het is belangrijk om je eigen rol als provincie goed te definiëren en vandaaruit de samenwerking met partners aan te gaan, anders kan er verwarring ontstaan.
- Kennisuitwisseling blijft een issue, omdat zoveel partijen tegelijkertijd met het onderwerp bezig zijn. Het valt niet te voorkomen dat je soms naast elkaar aan hetzelfde werkt. Dat hoeft niet erg te zijn. Als je erachter komt, zie het dan niet als bedreiging maar als kans om samen te werken.
- Bodemdaling kun je niet los zien van klimaatverandering, beide effecten versterken elkaar. Toch is het een uitdaging om bodemdaling goed in je adaptatiestrategie te verankeren.
- Het uitvoeren van stresstesten blijkt een bruikbare eerste stap voor alle thema’s.
Contactpersoon
Astrid de Wit
Provincie Zuid-Holland
a.dewit@pzh.nl
070 - 44 16 868