Laagteberging biedt veel potentie voor waterberging in Diemen

Vier teams van HvA studenten van de minor “De Klimaatbestendige Stad”, onderzochten voor de gemeente Diemen de mogelijkheden voor maatregelen in vier verschillende woonbuurten. Ze kwamen tot eenzelfde conclusie: Laagteberging in de openbare buitenruimte vergroot de klimaatbestendigheid aanzienlijk.

Studenten berekenen de effectiviteit van maatregelen

Vier studententeams hebben elk voor een andere buurt, de bergings- en afvoercapaciteit berekend met de huidige inrichting. Het gaat om buurten met jaren ‘80 en ‘90 woningen, die in de nabije toekomst opnieuw ingericht gaan worden. Vervolgens hebben de teams de bergings- en afvoercapaciteit berekend bij het nemen van verschillende maatregelen. Het uitgangspunt was dat de maatregelen tijdens een geplande herinrichting van de openbare buitenruimte, eenvoudig en zonder veel extra kosten, uitgevoerd kunnen worden.

Laagteberging biedt veel extra capaciteit!

De buurten hebben met de huidige inrichting al een bergingscapaciteit van 40 tot 60 mm in de openbare buitenruimte. Extra waterberging kan met verschillende (combinaties van) maatregelen worden bereikt. Met name het water afvoeren naar een (te creëren of bestaande) laagte in de buitenruimte, voegt veel capaciteit toe. De studenten berekenden de bergings- en afvoercapaciteit van de volgende aanpassingen:

• Holle wegen: Wegen met een goot in het midden voegen 10 mm berging toe.
• Verlaagde verharding: Het 10 cm lager aanbrengen van de verharding voegt nog minstens 10 mm berging toe.
• Hemelwaterriool vergroten: Optimalisatie van de hemelwaterriolering naar een normbui 09-stelsel, voert 30 mm water in een uur af.
• Laagteberging: Het direct over straat afvoeren van het regenwater naar ‘laagtes’, zoals lagergelegen plantsoenen, lager aangebrachte speelplaatsen en voelbalveldjes, en (de bermen van) watergangen voegen daar nog eens 30 à 50 mm aan toe.

De studenten lieten zo zien dat in de buurten een totale een bui van 120 mm of meer in een uur kan worden afgevoerd of geborgen.

Video: animatie van de maatregelen gemaakt door de studenten. Vanaf 05:06 is te zien hoe het water wordt afgevoerd en geborgen tijdens een zeer extreme bui van 120 mm in een uur.

Laagteberging: Vlakke polders en hoog grondwaterpeil

Bovenstaande maatregelen zijn effectief omdat de buurten zich kenmerken door een vlak polderlandschap met de bijbehorende watergangen, een gelijk maaiveldniveau, woningen met hetzelfde vloerpeil, slecht doorlatende bodem en soms een hoge grondwaterstand. De berekeningen lieten zien dat regenwater laten infiltreren in de plantsoenen een verwaarloosbaar effect heeft. Een bijkomend voordeel van deze maatregelen is, dat door de verlaging van de verharding en het toepassen van holle wegen, er minder ophoogzand nodig is tijdens de herinrichting.

Leerpunten

Het toepassen van de maatregelen heeft een aantal extra voordelen:

• Wanneer ze uitgevoerd worden tijdens een herinrichting, zijn ze nagenoeg budgetneutraal;
• Er hoeft minder ophoogzand aangebracht te worden bij herinrichtingen;
• De openbare buitenruimte biedt ook genoeg bergingsruimte voor het water dat op de daken valt. Hierdoor wordt de risicodialoog met de bewoners een stuk minder beladen. Die gaat dan slechts nog over “tegel eruit en plant erin” voor bestrijding van hittestress en bevordering van de biodiversiteit;
• Bij de optimalisatie van de hemelwaterriolering naar een bui 09-stelsel (grotere diameters wordt echt lastig in de drukke ondergrond) kunnen geperforeerde buizen worden toegepast; zogenaamde Drainage-Infiltratie-Transport riolen (DIT-riolen). Deze riolen kunnen tijdens perioden van droogte, oppervlaktewater in de buurt infiltreren, en daarmee bomen vitaal en houten heipalen nat houden. De werking hiervan werd tijdens de droge periode in de zomer van 2018 vastgesteld in twee buurten in Diemen die van DIT-riolen zijn voorzien. Wel wordt het steeds lastiger om hemelwaterriolen met een grotere diameter kwijt te kunnen in de drukke ondergrond;
• De buurten in de twee wijken in Diemen zijn vergelijkbaar met vele andere (Vinex-)wijken;
• Vlak polderlandschap, gelijk maaiveldniveau, woningen met hetzelfde vloerpeil, slecht doorlatende veen en kleibodem en soms een hoge grondwaterstand. In die gevallen lijken de beschreven maatregelen hier ook kansrijk.

Contactpersoon

Ron Kaptijn
Gemeente Diemen
Ron.kaptijn@diemen.nl
020-3144 877