Almere bouwt aan een groene en klimaatbestendige Regenboogbuurt

Wat is de aanleiding voor het groot onderhoud?

Het groot onderhoud is nodig om verschillende redenen:

• Straten en stoepen zijn verzakt doordat de bodem op bepaalde plekken sterk daalt. De belangrijkste oorzaak van deze bodemdaling is dat er een zware laag zand en bestrating op de zeekleibodem drukt. Hoe zwaarder de belasting, hoe sterker de bodem daalt.
• De gemeente kreeg signalen van bewoners over de kwaliteit van hun woonomgeving.
• Op veel plekken is het groen hard gegroeid.
• Meerdere bewoners hebben te maken met wateroverlast.

Waarom de koppeling met andere ambities?

Almere wil nu en in de toekomst een groene en gezonde stad zijn. In aanloop naar de Floriade heeft ze daar een programma aan gekoppeld: ‘Growing Green Cities’. Daarmee maakt Almere het leven van de bewoners duurzamer, gezonder en aantrekkelijker. Dit groot onderhoud in de Regenboogbuurt is het eerste project dat gekoppeld wordt aan dit programma. De ambities van het project zijn:

• Voorkomen van hittestress, wateroverlast en bodemdaling
• Hergebruik van materialen
• Participatie van bewoners

Waaruit bestaat het project?

Het groot onderhoud zelf bestaat uit verschillende renoverende werkzaamheden. Voorafgaand aan de werkzaamheden vormt het bouwteam, samen met de bewoners, een ontwerp per fase. De gemeente laat de verzakkingen in de wijk en de bestrating renoveren. Hierbij worden zoveel mogelijk materialen hergebruikt. Ook het groen krijgt een opknapbeurt, waarbij zoveel mogelijk bomen blijven staan. Daarnaast wordt de Regenboogbuurt heringericht, waarbij klimaatadaptatie één van de belangrijkste uitgangspunten is. Zo komen er verschillende maatregelen om wateroverlast en hittestress tegen te gaan. Daarnaast betrekt de gemeente de bewoners op verschillende manieren bij het project, zodat zij het gevoel krijgen dat de opgeknapte wijk ook echt van hen is.

Wat zijn de maatregelen tegen wateroverlast?

Om hevige piekbuien op te kunnen vangen, wil Almere het regenwater afvoeren volgens het principe vasthouden – bergen – afvoeren. Zo wil de gemeente wateroverlast op straat zoveel mogelijk voorkomen. Daarvoor neemt de gemeente de volgende maatregelen:

• In de straten komen verschillende voorzieningen om water vast te houden, zoals verlaagd groen, parkeerplaatsen van grastegels en infiltrerende straatkolken.
• Bij hevige neerslag kan niet al het water vastgehouden worden. Daarom richt de gemeente het park midden in de wijk opnieuw in, met veel ruimte voor open water. Daar kan de rest van het regenwater in stromen. Het park is daarmee een plek waarin regenwater geborgen wordt.
• Als er te veel regenwater terechtkomt in het park, wordt dat direct afgevoerd naar andere plekken met open water.

Wat zijn de maatregelen tegen hittestress en droogte?

Almere combineert de ambitie om hittestress tegen te gaan met de ambitie om droogte tegen te gaan. Zij neemt daarvoor de volgende maatregelen:

• Met de verschillende infiltratievoorzieningen houdt de gemeente zoveel mogelijk water vast. Buien van 60 millimeter per uur en buien van 100 millimeter in 24 uur kunnen worden opgevangen en geborgen in heel de wijk.
• Er komt minder bestrating. In elke fase laat de gemeente zoveel mogelijk onnodige stukken verharding weghalen. Daarvoor in de plaats komt een stuk openbaar groen. Zo daalt het verhard oppervlak met zo’n 30%.
• Bomen blijven staan en er komen meer bomen op plekken waar dat kan.
• De gemeente pakt plekken aan die heel heet kunnen worden bij warm weer. Voorbeelden van zulke ‘hotspots’ zijn parkeerplaatsen en een schoolplein.

Hoe worden bewoners bij het project betrokken?

Het project gebeurt in fases. De gemeente betrekt de bewoners bij elke fase, op verschillende manieren:

• Aan het begin van het project heeft ze met digitale enquêtes een belevingsonderzoek uitgevoerd onder de bewoners. Daarin heeft ze onderzocht hoe tevreden bewoners op dit moment zijn over de wijk en welke wensen bewoners hebben voor verbetering. Deze wensen zijn zoveel mogelijk meegenomen in het ontwerp.
• Na afloop van het project onderzoekt de gemeente nog een keer de tevredenheid van de bewoners. Zo wordt duidelijk of die veranderd is.
• De gemeente heeft per fase drie inloopavonden georganiseerd voor bewoners. Tijdens de eerste inloopavond kunnen bewoners wensen voor het ontwerp overdragen aan het bouwteam. Tijdens de tweede inloopavond worden deze wensen zoveel mogelijk geïntegreerd in het ontwerp, samen met de ambities vanuit de gemeente. Bij de derde inloopavond presenteert het bouwteam in welke volgorde het groot onderhoud per fase wordt uitgevoerd en wanneer dat gebeurt.
• Er zijn initiatieven gestart om bewoners ook hun eigen huis en tuin klimaatadaptief te laten inrichten. Bijvoorbeeld met groene daken en tuinen.

Bijzonderheden

Eén van de mooie dingen aan dit project is dat verschillende partijen het samen uitvoeren. Zij vormen samen het bouwteam. Doordat zij intensief met elkaar samenwerken en kennis met elkaar delen, wordt het makkelijker om de ambities van dit project te bereiken. Daarnaast valt op hoe positief de bewoners zijn over het project: zelfs bewoners die vooraf kritisch waren, reageren positief op de aanpak. Bovendien ontstaan er veel nieuwe initiatieven:

• In de Hennahof hebben de Verenigingen van Eigenaren zelf een groen hof ontworpen.
• Het schoolplein van OBS het Spectrum is samen met de leerlingen omgetoverd tot een groen en natuurlijk speelplein.
• Bewoners hebben het ‘Collectief RegenboogGroen’ opgericht, waarmee ze samen groene daken kunnen aanleggen.
• Bewoners zijn bezig aan een tentoonstelling waarmee ze anderen willen inspireren om zelf ook aan de slag te gaan met vergroening.
• In de Pigmenthof zijn verschillende nieuwe innovaties toegepast in het ontwerp. Hier heeft de gemeente bijzondere bestrating en beplante wadi’s laten aanleggen om zoveel mogelijk water op te vangen en vast te houden.

Ook bijzonder is dat de TU Delft een deel van de Regenboogbuurt gebruikt als onderzoekslocatie. De onderzoekers kijken naar het verkoelende effect van verschillende boomsoorten.

Leerpunten

Wil je een wijk toekomstbestendig inrichten? Dan moet je over je eigen grenzen heen denken en werken. Binnen het project zelf betekent dit dat je goed moet communiceren en samenwerken, in het bouwteam én met de bewoners. Het betekent ook dat je soms werkzaamheden moet aanpakken of stimuleren die buiten het project vallen. Zo’n holistische benadering vraagt om lef en aanpassingsvermogen van alle deelnemende partijen. Maar het is wel de sleutel tot succes.

Contactpersoon

Henk Nieboer
Gemeente Almere
hnieboer@almere.nl