Strategie voor klimaatbewuste stad Arnhem
De gevolgen van klimaatverandering zijn al goed merkbaar in Arnhem. Zo herinneren velen zich nog goed de rubberen bootjes op straat na de stortbui van 28 juli 2014. Ook de extreem hete zomer van 2019 is berucht, met temperaturen tegen de 40 graden. Om Arnhem weerbaar te maken tegen dit soort gevolgen van klimaatverandering, heeft de gemeente een adaptatiestrategie opgesteld voor de komende tien jaar.
Hoe is de strategie tot stand gekomen?
De gemeente Arnhem heeft de ambities van de strategie besproken met een eerste groep professionele partners, zoals woningcorporaties, projectontwikkelaars, kennisinstituten en netwerkorganisaties. Daarnaast heeft ze ook overleg gehad met geïnteresseerde bewonersgroepen. Tegelijk met de strategie heeft de gemeente ook de eigen uitvoeringsagenda opgesteld. Strategie en uitvoeringsagenda zijn onderdeel van hetzelfde document: Groen, slim en samen – Strategie Klimaatadaptatie Arnhem 2020-2030 (pdf, 13 MB).
Wat zijn de grootste kwetsbaarheden in Arnhem?
Arnhem ligt op de overgang van de Veluwe en Betuwe, waardoor de kwetsbaarheden in de stad erg kunnen verschillen. De hoogteverschillen in Arnhem-Noord maken dit deel extra kwetsbaar voor wateroverlast. Daarnaast is het noordelijke deel van de stad op sommige plaatsen extra kwetsbaar voor droogte door de zandgronden. In Arnhem-Zuid is vooral hoogwater in de Rijn een risico.
Hoe wil Arnhem klimaatadaptatie aanpakken?
Het overgrote deel van het bebouwd gebied van Arnhem is particulier eigendom. Samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid staan daarom centraal in de aanpak van klimaatadaptatie. Daarnaast moet Arnhem de komende jaren veel woningen bijbouwen. De verdichtingsopgave vraagt om veel verharde ruimte in de stad en leidt tot meer huizen in beperkt beschikbare ruimte. Dat is moeilijk te combineren met de opgave om Arnhem klimaatbestendig te maken. Daarvoor heb je slimme, innovatieve en integrale plannen nodig. Arnhem stemt de klimaatopgave daarom zoveel mogelijk af op gebiedsontwikkelingen en andere belangrijke opgaven. Eén van de opvallende ambities in deze strategie is dat Arnhem de bestaande verharding tot 2030 met 10% wil vervangen door groen en water. Daarmee gaat Arnhem niet alleen hitte en wateroverlast tegen. Door te ontharden en te vergroenen vergroot ze ook de leefbaarheid en biodiversiteit.
Wat zijn de ambities voor wateroverlast?
Arnhem wil overlast door extreme buien zoveel mogelijk voorkomen. Daarvoor wil ze in ieder geval het volgende doen:
- Bij nieuwbouw koppelt ze al het regenwater af.
- Bij renovatie koppelt ze zoveel mogelijk af. Er moet dan minimaal 40 millimeter op het eigen terrein verwerkt worden.
- Van de openbare ruimte koppelt ze 90% af.
- Bij extra bebouwing of verharding voorkomt ze dat de wateroverlast toeneemt.
Wat zijn de ambities voor hitte?
Om de negatieve effecten van hitte bij mensen tegen te gaan, gaat de meeste aandacht uit naar kwetsbare mensen. Zij lopen het meeste risico op gezondheidsproblemen door hitte. De gemeente richt zich daarom vooral op kinderopvanglocaties, verzorgingstehuizen, zelfstandig wonende senioren, chronisch zieken en gehandicapten. Eén van de belangrijkste ambities is de realisatie van een Koel Netwerk met schaduwroutes en koelteplekken. Daarmee wil Arnhem de drukkere plekken in de buitenruimte leefbaar houden. Arnhem maakt al gebruik van de hitte-attentiekaart om te bepalen welke maatregelen ze waar gaat nemen: waar moet ze bijvoorbeeld de gevoelstemperatuur op een hete dag verminderen? En waar zijn de koele plekken? Die wil de gemeente behouden en open houden, zodat daar ook verkoelende wind ontstaat.
Wat zijn de ambities voor droogte?
Arnhem wil droogteschade aan groen zoveel mogelijk tegengaan. Dat speelt vooral in Arnhem-Noord, vanwege de zandgronden. Daarnaast wil ze de gevolgen van droogte voor waterkwaliteit onderzoeken en blauwalg en botulisme zoveel mogelijk voorkomen. Ook wil ze meer inzicht krijgen in de effecten van droogte op funderingen. Dat laatste speelt vooral in Arnhem-Zuid. Verder stijgt door de toenemende droogte en de toenemende bevolking de vraag naar drinkwater. De gemeente ondersteunt de campagne van drinkwaterbedrijven die consumenten oproept om zuinig te zijn met drinkwater.
Wat zijn de ambities voor waterveiligheid?
De verantwoordelijkheid voor waterveiligheid ligt bij Rijkswaterstaat en de waterschappen. De gemeente sluit aan bij de ambities die deze partijen op het gebied van waterveiligheid hebben.
Wat krijgt prioriteit?
De gebieden waar klimaatverandering tot meerdere negatieve gevolgen leidt, wil de gemeente als eerste aanpakken. Deze focusgebieden liggen vooral in Arnhem-Noord. Daar zijn verschillende plekken die zowel voor hitte als wateroverlast gevoelig zijn, of die wateroverlast in lagere delen kunnen voorkómen. Op deze plekken gaat de gemeente enkele concrete projecten uitvoeren. Met deze ‘gebiedsgerichte aanpak’ wil ze snel resultaten boeken en andere partijen stimuleren.
Iedereen doet mee
De ambities zijn het vertrekpunt voor het echte werk: klimaatadaptatie versnellen om een klimaatbestendiger Arnhem te realiseren. Daarvoor is het nodig dat iedereen bijdraagt en meedoet. Om professionele partners aan zich te binden heeft de gemeente een Intentieverklaring opgesteld. Door die te ondertekenen laten de partners zien dat zij de ambities samen gaan realiseren, ieder vanuit zijn of haar eigen mogelijkheden. Ook betrekt de gemeente bewoners bij de ambities. Dat doet ze via het Platform Arnhem Klimaatbestendig en via ‘wijkgroenagenda's’. Dat zijn plannen die per wijk samen met de bewoners worden opgesteld om de wijk groener en daarmee ook klimaatbestendiger te maken.
Leerpunten
Wat goed heeft gewerkt, is de Intentieverklaring en daarmee de oproep om samen met alle betrokkenen in de stad in actie te komen voor een klimaatbestendige stad. We kunnen allemaal iets doen, ieder vanuit zijn of haar eigen mogelijkheden en kansen.
Contactpersoon
Hans van Ammers
Hans.van.Ammers@arnhem.nl