Enschede presenteert water- en klimaatadaptatieplan 2022-2026

Welke adaptatiedoelen heeft Enschede?

In het water- en klimaatadaptatieplan heeft de gemeente drie doelen beschreven:

1. een veilige, gezonde en aantrekkelijke omgeving voor mens, dier en plant
2. acceptabele risiconiveaus
3. acceptabele rioolheffing

Deze doelen wil ze samen met bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties bereiken.

Doel 1: een veilige, gezonde en aantrekkelijke omgeving

Voor een veilige en gezonde leefomgeving is het belangrijk dat de kwaliteit van het grond-, oppervlakte- en drinkwater goed is. Ook moet de riolering goed werken zodat bewoners zo min mogelijk in aanraking komen met afvalwater. Daarnaast mag de grondwaterstand niet te laag of te hoog zijn. Door onder andere meer beken en extra groen aan te leggen, zorgt Enschede voor een aantrekkelijke en biodiverse omgeving.

Doel 2: acceptabele risiconiveaus

Bij adaptatiemaatregelen en waterbeheer bekijkt de gemeente welke risico’s kunnen ontstaan. Is de kans op schade door wateroverlast bijvoorbeeld matig, hoog of zeer hoog? Na de klimaatdialogen in 2020 en 2021 heeft Enschede besloten om de acceptatiegrens te verlagen. Dat betekent dat ze naast de plekken met een zeer hoog risico ook de plekken met een hoog risico niet meer accepteert. Een matig risico accepteert ze wel. De plekken met een zeer hoog risico heeft de gemeente inmiddels grotendeels aangepakt. Tussen nu en 2050 neemt Enschede maatregelen op plekken waar de risico’s hoog zijn. Verder brengt ze elke vijf jaar in beeld waar plekken zijn met een te hoog risico.

Doel 3: acceptabele rioolheffing

Gemeente Enschede financiert haar watertaken met behulp van belasting: de rioolheffing voor bewoners en bedrijven. Ze doet haar best om de stijging van de rioolheffing te beperken. Hoe hoog de rioolheffing is, hangt af van de kosten voor het onderhoud van riolen, gemalen en andere onderdelen van het watersysteem, en van de kosten om Enschede voor te bereiden op extreem weer. Met de raad zijn afspraken gemaakt over de hoogte van de rioolheffing de komende jaren.

Hoe wil Enschede deze doelen bereiken?

In 2020 en 2021 heeft Enschede klimaatdialogen gevoerd over klimaatverandering en de manier waarop de gemeente zich moet voorbereiden. Hieruit bleek onder andere dat de verschillende partijen het allemaal belangrijk vonden om bewustzijn te creëren, veel samen te werken en integraal aan verschillende opgaven te werken. De gemeente heeft deze resultaten meegenomen in een aanpak voor haar water- en adaptatiedoelen. Deze aanpak bestaat uit de volgende zes hoofdpunten.

Dagelijks beheer en onderhoud

Enschede laat de rioleringen zo goed mogelijk onderhouden. Ze maakt gebruik van camerabeelden om te bepalen of ze een riool laat opknappen, vernieuwen of vervangen.

Risicogestuurd beheren

De gemeente weet steeds beter wat de risico’s zijn op het gebied van water, riolering en het veranderende klimaat. Ook weet ze steeds beter op welke plekken de kans op overlast het grootst is. Met behulp van risicoanalyses bepaalt de gemeente waar ze aan de slag gaat.

Klimaatbestendig inrichten

Zowel bij nieuwbouw als bij bestaande bouw speelt klimaatadaptatie een grote rol.

• Alle nieuwbouw in Enschede is voortaan klimaatbestendig. De gemeente toetst plannen voor nieuwbouw daarom aan verschillende doelen. Regenwater moet bijvoorbeeld zoveel mogelijk de grond in kunnen trekken om wateroverlast en de negatieve gevolgen van droogte tegen te gaan.
• Moet bij bestaande bouw de openbare ruimte worden aangepakt? Moet er bijvoorbeeld een plein worden opgeknapt? Dan maakt de gemeente dat gebied meteen ook klimaatbestendiger. Hiervoor heeft ze het ‘klimaatlabel’ ontwikkeld. Afhankelijk van de hoeveelheid verharding, groen en waterberging krijgt een gebied een hoger of lager klimaatlabel. De ambitie is om daarmee elk bestaand gebied minimaal 1 klimaatlabel te laten stijgen.

Aansluiten bij het natuurlijk systeem

Om zich voor te bereiden op extreme buien, wil de gemeente zoveel mogelijk gebruikmaken van de sponswerking van de bodem: regenwater moet goed de grond in kunnen zakken. Ook legt de gemeente beken aan om water op te vangen en af te kunnen voeren, en vervangt ze verharding door groen. Verder legt ze wadi’s aan om water te kunnen opvangen.

Wijkgericht werken

Als de gemeente ergens maatregelen neemt, kijkt ze ook naar wat ze nog meer kan doen in de omgeving. Soms kan ze zo een groter gebied klimaatbestendiger maken of aanpassingen met elkaar combineren.

Samenwerken met inwoners, partners en kennisinstellingen

De gemeente werkt bij projecten in de openbare ruimte het liefst samen met woningbouwcorporaties, inwoners, ondernemers, waterpartners, kennisinstellingen en bedrijven voor gas, water en licht. Het doel is om tot plannen te komen die zoveel mogelijk steun hebben. Ook moedigt ze particulieren aan om op hun eigen terrein maatregelen te nemen. Daarvoor wil ze vanaf 1 januari 2022 een subsidie beschikbaar stellen.

Leerpunten

Wat heeft de gemeente Enschede geleerd van het opstellen van dit plan? Wat werkt wel en wat juist niet? Lees hieronder de tips van Enschede als je zelf een adaptatieplan wilt opstellen:

• Voer een brede klimaatdialoog met inwoners, ondernemers en organisaties in Enschede. Dit zorgt voor politiek draagvlak over de uitkomsten. En ga ook in gesprek met collega’s, om draagvlak te krijgen binnen de eigen organisatie.
• Ga ruim voor het opstellen van het plan in gesprek met de raad. Vraag wat zij belangrijk vindt en hoe ze haar ambities zou willen realiseren. De gemeente Enschede begon het gesprek met de raad bijna twee jaar voordat ze het nieuwe Water- en Klimaatadaptatieplan had vastgesteld.
• Neem klimaatadaptatie in alle projecten mee. In nieuw en in bestaand gebied, ook als er in een gebied nog geen problemen zijn. Bespreek met betrokken collega’s hoe je dat kunt aanpakken.
• Ga wijkgericht te werk en lift zoveel mogelijk mee met andere werkzaamheden.
• Wil je met inwoners of ondernemers in gesprek over klimaatadaptatie? Zorg dan dat je eerst inzicht krijgt in de belevingswereld van je doelgroep. Niet iedere inwoner ziet het nut van klimaatadaptatie. Vaak levert een gesprek over een mooie groene en veilige leefomgeving bijvoorbeeld meer op dan een gesprek over de risico’s van klimaatverandering. De Leefstijlvinder van Ons Water kan je helpen om meer inzicht te krijgen in je doelgroep.
• Schrijf het plan net als de gemeente Enschede in begrijpelijke taal en zorg dat mensen het makkelijk online kunnen bekijken.

Contactpersoon

Lies Rubingh
Gemeente Enschede
l.rubingh@enschede.nl