Gemeentelijke aanpak regenwateroverlast
Hier vindt u het rapport van het eerste landelijke, kwantitatieve onderzoek naar de gemeentelijke aanpak van wateroverlast als gevolg van zware buien. De resultaten laten zien dat de gemeenten in Nederland de problematiek in beeld hebben en wateroverlast massaal aanpakken. Daarbij maken zij weloverwogen keuzes en plannen ze werk in, voor de toekomst, zodat zij verschillende werkzaamheden in de openbare ruimte kunnen combineren.
Dit rapport bundelt de resultaten van de inventarisatie naar de prestaties van stelsels, de maatregelen die gemeenten treffen en de daarmee gemoeide investeringen. Elke gemeente maakt de analyse van de overlast en bepaalt zelf de maatregelen. Van belang is dat gemeenten goed inzicht hebben in plaats en omvang van overlast en schade.
Eigen waarnemingen, meldingen van bewoners, berekeningen en simulaties in samenhang met de kennis over het riool- en waterstelsel leiden tot een gemeentespecifiek maatregelenpakket. Het gesprek met de samenleving gaat over de mate van water op straat, het acceptabel risico op schade, de mate waarin particulieren regenwater mogen aanbieden en de kosten.
Resultaten
Wateroverlast door hevige buien staat volop in de belangstelling, onder meer door de zware buien en de verwachte toename van hevige regen in de nieuwste KNMI klimaatscenario’s. Maar tot nu toe was niet duidelijk hoeveel gemeenten zich bezighouden met de aanpak van regenwateroverlast en hoe zij dit doen. Dit inzicht is relevant voor zowel de nationale beleidsvorming als de gemeenten zelf in het kader van hun rioleringsbeleid. Daarom heeft Stichting RIONED hiernaar in het voorjaarvan 2015 een inventarisatie gedaan. Het is het eerste kwantitatieve landelijke onderzoek naar de aanpak van de gevolgen van zware buien door gemeenten.
Aantallen en vormen
Uit de inventarisatie blijkt dat in de periode 2000 t/m 2014 veel zware regenbuien zijn gevallen die de riolering niet kon verwerken. Volgens de deelnemende gemeenten was er in 2014 ruim 8.000 keer regenwateroverlast in de vorm van regenwater dat in een gebouw stroomt vanuit de openbare ruimte, stremmingen van belangrijke verkeersroutes of tunnels, langdurige hinder voor verkeer in woonstraten, gevallen van afvalwater uit het riool op straat en opdrijvende putdeksels. Dit komt neer op 0,3 keer wateroverlast per 1.000 inwoners in 2014. Negentien gemeenten (7% van de respondenten) geven aan geen wateroverlast te hebben gehad.
Aanpak en maatregelen
Op één na nemen alle gemeenten maatregelen om schade en overlast door hevige buien te beperken. Naast traditionele technische maatregelen onder de grond nemen gemeenten het afgelopen decennium
steeds vaker maatregelen in het straatprofiel en groen. De straat en groenvoorzieningen bieden bij zeer hevige regen vaak een robuustere vorm van berging en afvoer dan ondergrondse voorzieningen. Belangrijke maatregelen zijn: de aanleg van aparte regenwaterriolen, tijdelijke waterberging in het groen en op straat, het weghalen van obstakels (zoals verkeersdrempels) die afstroming belemmeren en extra kolkenreiniging. Bijna alle gemeenten koppelen regenwater af in de strijd tegen wateroverlast.
Gemeenten spreken bewoners nog weinig aan op hun rol in het tegengaan van regenwateroverlast. Bewoners kunnen bijvoorbeeld verharding rond hun huis verwijderen en regenwater in hun tuin bergen of infiltreren. Gemeenten leggen wel steeds vaker expliciet de grens van hun verantwoordelijkheid in hun beleid vast. Het betrekken van bewoners is dan ook de categorie maatregelen die het sterkst groeit. De verwachting is dat nog meer gemeenten hun bewoners gaan stimuleren (of opleggen) om op eigen terrein maatregelen te nemen naarmate de prestaties van gemeenten beter zichtbaar worden en maatregelen (alleen) in openbaar terrein niet altijd kostenefficiënt (blijken te) zijn.
Investeringen
Structureel blijkt ongeveer eenderde van de investeringen voor de gemeentelijke watertaken (mede) bedoeld om de verwerking van regenwater te verbeteren. In 2014 was 31% van de investeringen geheel of gedeeltelijk gericht op het tegengaan van regenwateroverlast. Dat is 280 miljoen euro op een totaal van 900 miljoen euro (bedragen exclusief btw).