Klimaatbestendig peilbesluit Pernis
Het dorp Pernis bevindt zich wat betreft het waterbeheer in een kenmerkende situatie met een slappe bodem (veen en klei). De bodem onder Pernis is de afgelopen decennia gedaald, zie maaiveld kaart hieronder, wat nu leidt tot wateroverlast op straat en in huizen.
Er is een soort badkuip ontstaan waar wel water in stroomt (zowel vanuit diepere bodemlagen als vanuit de lucht), maar waar het water niet via natuurlijke weg uit kan. Omdat de bewoners wateroverlast ervaren, hebben zij aan het waterschap gevraagd om het oppervlaktewaterpeil te verlagen zodat het droger wordt. Uit een modelstudie blijkt dat een peilverlaging geen positief effect zal hebben. Zeker bij klimaatscenario's met nattere winters, drogere zomers en meer extreme buien. De badkuip zal bij een peilverlaging in combinatie met drogere zomers nog verder en sneller dalen, waardoor de wateroverlast eerder toeneemt dan afneemt. De combinatie van een relatief hoog oppervlaktewaterpeil en een betere regulering van de grondwaterstand (afvlakken van pieken) door middel van drainage kan wel een mogelijke oplossing bieden.
Resultaten
Uitgevoerd onderzoek
De aanleiding voor dit onderzoek is een nieuw op te stellen peilbesluit. In Pernis wordt op dit moment grondwateroverlast ervaren. Aan het waterschap is gevraagd om te onderzoeken of een peilverlaging van 10 cm in peilvak 47-3 een gepaste maatregel kan zijn. Pernis ligt in een gebied met een slappe bodem (veen en klei). Peilwijzigingen brengen daarom ook risico’s voor te lage grondwaterstanden met zich mee (bodemdaling en gebouwschade). Daarom is specialistisch onderzoek uitgevoerd naar het waterbeheer in het peilvak in relatie tot de bebouwde omgeving.
Er is geen betrouwbare database met funderingsgegevens beschikbaar van Pernis. Het is bekend dat er zowel woningen op staal als op palen (hout en beton) zijn gefundeerd. Die verschillende panden met tegenstrijdig belang (wateroverlast versus droogstand) staan soms op korte afstand van elkaar. Door de gemeente is aangegeven dat veel panden zijn gezakt ten opzichte van het uitgiftepeil. Het maaiveldniveau ter plaatse van enkele straten is ook opvallend laag. Hier heeft maaivelddaling opgetreden. Bij een locatiebezoek valt direct op dat de dorpels bij veel voordeuren circa 20 cm boven de straat liggen. Dit kan wijzen op een daling van het openbaar gebied ten opzichte van de woningen. Dit is gebruikelijk bij op palen gefundeerde woningen. De gemeente heeft verder aangegeven dat het vloerpeil zich bij verschillende woningen ook juist onder het straatpeil bevindt. Deze relatief lage vloerpeilen worden veroorzaakt door gedaalde (op staal gefundeerde) woningen, terwijl de straten ondertussen weer zijn opgehoogd.
Er is een model opgesteld voor de waterbalans van de polder. Hierin is zowel de toestroom van water door neerslag, kwel vanuit de diepere bodem en kwel vanuit de rivier opgenomen. Al dat water komt in de ondiepe bodem terecht en moet zijn weg vinden naar het oppervlaktewater in de polder. Er is relatief weinig oppervlaktewater en de directe invloed daarvan op de (grond)wateroverlast is daarom nihil. Uit het model blijkt dat op dit moment lekke rioleringsbuizen een belangrijke rol spelen in de afvoer van het water uit de bodem naar het oppervlaktewater. De lekke riolering werkt als drainage. De gemeente is deze buizen aan het vervangen, waardoor ze niet meer lek zijn.
Een klimaatbestendig peilbesluit
Enerzijds is bij bebouwing op staal steeds een lagere grondwaterstand gewenst om overlast te voorkomen. Anderzijds is er een constant hogere grondwaterstand gewenst om verdere, versnelde, bodemdaling en paalrot te voorkomen. Dit knelpunt zal in de toekomst groter worden door klimaatverandering. De problematiek heeft een duidelijke relatie met ruimtelijk ordening en stedenbouw (stedelijke vernieuwing), omdat de maaivelddaling de kwaliteit van de wijk beïnvloed. Het omgevingsbeleid en op dit moment het peilbesluit moet beantwoorden aan de strijdige belangen en bijdragen aan het beperken van de tegenstellingen bij klimaatverandering. Naast de nodige bouwkundige maatregelen tegen wateroverlast biedt actief grondwaterpeilbeheer, zowel op openbaar terrein als op particulier terrein, een mogelijk oplossing. Daarmee kan een voldoende hoog grondwaterpeil worden gerealiseerd om bodemdaling en paalrot te beperken, waarbij anderzijds ook de wateroverlast beperkt blijft. Wat betreft het peilbesluit, dat zou volgend moeten zijn op de gewenste grondwatersituatie. Het oppervlaktewaterpeil is immers, naast afvoerkanaal, ook het aanvoerkanaal van water voor de grondwaterregulering.
Contactpersoon
Janneke van GorselWaterschap Hollandse Delta
j.vangorsel@wshd.nl
088-974 3000