Leeuwarden maakt gebiedsgerichte uitvoeringsagenda klimaatadaptatie

Hoe kwam de uitvoeringsagenda tot stand?

In 2018 is de gemeente Leeuwarden begonnen met het programma Volhoudbaar. Daarin schrijft ze hoe ze een circulaire economie en een klimaatneutrale en klimaatbestendige gemeente wil creëren. Ook heeft ze in beeld gebracht hoe kwetsbaar Leeuwarden is voor de gevolgen van klimaatverandering. Het resultaat daarvan zijn 28 gebiedspaspoorten van alle wijken en kernen in de gemeente. Elk gebiedspaspoort beschrijft nauwkeurig hoe kwetsbaar het gebied is voor de klimaatthema’s hitte, droogte en wateroverlast. De gemeente heeft deze gebiedspaspoorten gebruikt om de uitvoeringsagenda op te stellen.

Wat doet Leeuwarden tegen wateroverlast, hitte en droogte?

Op basis van de 28 gebiedspaspoorten wil Leeuwarden per klimaatthema het volgende bereiken:

• Waterberging: Leeuwarden wil water opvangen op de plekken waar wateroverlast is. Het doel is om 65.000 m3 aan regenwater op te kunnen vangen. Het gaat om een gebied van 21 hectare. Dat is 1 procent van het stedelijk gebied in Leeuwarden.
• Hittestress: Leeuwarden wil de temperatuur omlaag brengen door 10 procent schaduw te creëren op grote, warme, verharde oppervlakken. Ook wil ze schaduweilanden aanleggen op plekken waar veel mensen samenkomen of waar kwetsbare mensen wonen. Denk bijvoorbeeld aan sportverenigingen, scholen en zorginstellingen.
• Droogte: Om meer inzicht te krijgen in de gevolgen van droogte in stedelijk gebied wil de gemeente extra onderzoek doen in 2021. Op basis van de resultaten wil ze dan een strategie opstellen om droogte tegen te gaan.

Leeuwarden werkt samen aan klimaatadaptatie

Klimaatadaptatie kun je niet alleen. De gemeente werkt daarom samen met bewoners, bedrijven en partners aan een klimaatbestendige stad. Ze laat hun zien hoe belangrijk klimaatadaptatie is en geeft bewoners tips over hoe ze hun tuin kunnen vergroenen. Ook kunnen bewoners en andere partijen zelf met ideeën komen. Verder wil Leeuwarden een pilot uitvoeren met een ‘leefstraat’, een idee uit Gent. Een ‘leefstraat’ geeft bewoners de kans om mee te bepalen hoe hun straat eruit komt te zien.

Leeuwarden wil meekoppelkansen benutten

Leeuwarden wil de verschillende opgaven voor klimaatadaptatie zoveel mogelijk integraal aan te pakken. Daarvoor probeert ze binnen het programma Volhoudbaar verschillende opgaven met elkaar te combineren en meekoppelkansen te benutten. Zo kan ze bijvoorbeeld klimaatadaptieve rioolwerkzaamheden combineren met de aanleg van klimaatneutrale warmtenetten. En wil ze ergens de openbare ruimte groen en klimaatbestendig maken? Dan probeert ze dat zoveel mogelijk door werkzaamheden te combineren die al gepland waren, zoals grootschalig onderhoud.

Leeuwarden stelt nieuwe eisen aan openbare ruimte

De gemeente heeft klimaatadaptieve eisen toegevoegd aan het Kwaliteitshandboek Openbare Ruimte (KOR). Zo zorgt ze ervoor dat ze de openbare ruimte voortaan direct klimaatadaptief inricht. Deze actie heeft in eerste instantie gevolgen voor gebieden met nieuwbouw: de eisen zorgen er bijvoorbeeld voor dat de omgeving van nieuwbouw een bui van 60 millimeter kan opvangen.

Wat zijn de plannen voor 2021 tot 2025?

Tussen nu en 2025 pakt de gemeente op verschillende plekken wateroverlast aan. Zo vergroent ze vier plekken in de binnenstad waar ze ook straten aanlegt die water kunnen bergen. En samen met basisschool Oldenije bij de St. Antonystraat richt ze een schoolplein waterbestendig in. Op de bedrijventerreinen Hemrik, Zwette en Stiens werken meerdere partijen samen om het gebied te vergroenen en de biodiversiteit te vergroten. Ook wil de gemeente de gebieden rond het nieuwe stadion van voetbalclub Cambuur en het vroegere voetbalterrein klimaatadaptief inrichten.

Wat zijn de plannen voor 2026 tot 2030?

In de periode 2026 tot 2030 wil de gemeente 29 knelpunten voor wateroverlast en 27 knelpunten voor hittestress aanpakken. Het gaat bijvoorbeeld om wateroverlast in de wijken Rengerspark en Bilgaard. Daarnaast gaat ze door met werkzaamheden om schoolpleinen en zorginstellingen waterbestendig te maken. Wat de gemeente op het gebied van droogte doet, hangt af van de resultaten van het onderzoek in de vorige periode. De gemeente heeft hiervoor al wel een bedrag van 1 miljoen euro gereserveerd.

Wat zijn de plannen voor 2031 tot 2035?

De laatste plannen van de uitvoeringsagenda gaan over 28 knelpunten op het gebied van wateroverlast en 20 knelpunten voor hittestress. Veel van deze plannen staan nog niet vast, omdat de gemeente opgaven integraal aanpakt. De gemeente verwacht wel om de wateroverlast op de Harlingerstraatweg in deze periode aan te pakken. Voor droogte geldt hetzelfde als in de vorige periode: uit onderzoek moet blijken welke maatregelen nodig zijn en er is een bedrag van 1 miljoen euro gereserveerd.

Hoe hoog schat Leeuwarden de kosten van klimaatadaptatie?

Omdat er nog veel onzekerheden zijn, is het nodig om de huidige plannen later te kunnen aanpassen. Daarom evalueert de gemeente de plannen elke vijf jaar om op veranderingen te kunnen inspelen. Op dit moment heeft Leeuwarden in totaal 131 knelpunten in beeld op het gebied van wateroverlast en hitte. Deze knelpunten wil de gemeente de komende vijftien jaar aanpakken. De gemeente schat de totale kosten hiervoor tussen de 18,2 en 37,8 miljoen euro. De kosten kunnen lager worden als de gemeente meer werkzaamheden aan elkaar koppelt. Maar dat heeft tot gevolg dat ze werkzaamheden soms moet uitstellen en ze de planning moet aanpassen. En dat kan er weer toe leiden dat Leeuwarden langer risico loopt op schade. De gemeente moet dan bepalen wat het verstandigst is.

Leerpunten

Het opstellen van deze uitvoeringsagenda heeft de volgende leerpunten opgeleverd:

• Omdat de stad zich steeds ontwikkelt, vragen stresstesten om veel kennis en een goede analyse van de omgeving. Stresstesten laten niet alle knelpunten zien, zoals bijvoorbeeld een sloot of het laadperron van een bedrijf. Ook is de laatste versie van de Actuele Hoogtekaart van Nederland (AHN3) verouderd. Hierdoor vindt de gemeente nog steeds fouten in stresstesten.
• De gemeente heeft de periodes waarin ze knelpunten wil aanpakken vastgesteld op basis van gesprekken met stakeholders of door rekening te houden met de ernst van de overlast. Het zou goed zijn om nog uitgebreider te spreken met stakeholders.
• Het is belangrijk om als gemeente samen te werken met bewoners en ondernemers, die een groot deel van de ruimte in bezit hebben.
• Om bewoners bij klimaatadaptatie te betrekken, kost tijd. Het is belangrijk om hierbij goede beelden te gebruiken, zodat ze het belang van klimaatadaptatie echt gaan inzien.

Contactpersoon

Diderick Niehof
Diderick.Niehof@leeuwarden.nl
058-750 5467