Regionale uitvoeringsagenda voor Waterkring West

Hoe zijn de strategie en uitvoeringsagenda tot stand gekomen?

Waterkring West bestaat uit de gemeenten Bergen op Zoom, Halderberge, Moerdijk, Roosendaal, Steenbergen en Woensdrecht, Waterschap Brabantse Delta, en de drinkwaterbedrijven Brabant Water en Evides. Deze partijen hebben besloten om de ambities van het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie op regionaal niveau samen uit te werken. Daarvoor hebben zij in 2019 een ‘Klimaatreis’ doorlopen: een soort risicodialoog. Tijdens deze klimaatreis hebben ze samen de klimaatopgaven van de regio verkend en deze ook gekoppeld aan regionale trends en ontwikkelingen. De uitkomsten van deze analyse zijn gevisualiseerd in lokale en regionale klimaatonderleggers.

Wat is het doel van de uitvoeringsagenda?

In de uitvoeringsagenda staat welke regionale acties en projecten Waterkring West in de periode tot en met 2027 wil gaan uitvoeren. De uitvoeringsagenda maakt de ambities en strategie concreter, zodat partijen weten wie wat wanneer gaat doen om de plannen uit de strategie te realiseren. Op basis van de ‘Klimaatreis’ die de partijen samen hebben doorlopen, hebben ze besloten om de acties en projecten in de uitvoeringsagenda vanuit vijf thema’s te benaderen:

1. Productieve bedrijventerreinen en werklocaties
2. Aangename kernen en koele dorpen en steden
3. Robuuste bossen
4. Hoge zandgronden: waterrijke beken en bronnen
5. Kleigronden: wateropvang, verdeling en zuivering in en langs de rivieren en kreken

Projecten voor klimaatadaptieve bedrijventerreinen

De regio kent veel grootschalige bedrijventerreinen en andere werklocaties. Veel van deze terreinen zijn grotendeels verhard. Dit zorgt voor hittestress op zonnige dagen en bij hevige neerslag kan er wateroverlast ontstaan. Om deze terreinen zoveel mogelijk om te vormen tot groene en klimaatbestendige plekken, deelt de regio zoveel mogelijk kennis met alle partijen die bij bedrijventerreinen betrokken zijn. Dat doet ze samen met werkregio De Baronie en de Grote Oogst-aanpak van de provincie Noord-Brabant. Daarnaast stelt ze een koplopersgroep samen van bedrijventerreinen die grote ambities hebben op het gebied van groenblauwe opgaven.

Projecten voor aangename en koele dorpen en steden

Veel stads- en dorpscentra bestaan voor een groot deel uit verharde oppervlakken. Daar kan veel vergroend worden. Groen draagt bij aan verkoeling tijdens hete dagen. Daarnaast dwingt klimaatverandering ons om bij de ruimtelijke inrichting het regionale systeem van water en bodem meer als uitgangspunt te nemen. De werkregio stelt daarvoor een groenblauwe structuuraanpak op. Verder gaat ze ook met de volgende projecten aan de slag:

• De werkregio doet een gezamenlijk investeringsvoorstel ter ondersteuning van het plan van gemeenten om aan de slag te gaan met groenblauwe schoolpleinen.
• De werkregio ondersteunt gemeenten bij het betrekken van inwoners.
• Ze maakt regionale afspraken om de opwarming van drinkwaterleidingen in de gemeenten tegen te gaan.

Projecten voor duurzame bossen

Bossen vervullen een belangrijke rol voor klimaatadaptatie: ze houden regenwater vast en bieden verkoeling. Daarnaast nemen ze ook CO₂ op, een belangrijke maatregel om de verdere opwarming te remmen. Door de droogte van de afgelopen jaren is de kwaliteit van veel bossen achteruitgegaan. Daarnaast zijn veel bossen in Nederland extra kwetsbaar doordat ze vaak bestaan uit veel dezelfde soorten. Meer verschillende bomen is beter voor de biodiversiteit. De werkregio Waterkring West werkt samen met terreinbeheerders aan de revitalisering en aanplant van nieuw bos. Daarbij focust ze eerst op de Brabantse Wal. Ook kijkt ze naar wensen en mogelijkheden op het gebied van ‘agroforestry’, ook wel boslandbouw. Dat is een combinatie van landbouwsystemen met bossen, waarvoor veel verschillende mogelijkheden bestaan. Tot slot werkt ze samen met de Veiligheidsregio en de terreinbeheerders aan maatregelen om bosbranden tegen te gaan.

Projecten op de hoge zandgronden

De hoge zandgronden zijn kwetsbaar voor droogte. Dat komt voor een groot deel doordat het watersysteem oorspronkelijk was ingericht om water zo snel mogelijk af te voeren. Daarom is het belangrijk om regenwater in deze bovenstroomse gebieden zoveel mogelijk vast te houden en te bergen. De werkregio zal daarom onder andere de beekdalen in de regio klimaatrobuust inrichten. Daarnaast onderzoekt ze de mogelijkheden om meer gezuiverd afvalwater te benutten, waarbij ze onder meer de leerpunten gebruikt van het pilotproject bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie Bath. Verder wil ze de bodem op agrarische grond verbeteren, en daarbij gaat ze uit van de ambities in het programma Vitale Bodem Brabant.

Projecten op de kleigronden

Klimaatverandering verstoort het evenwicht van waterverdeling in de benedenstroomse kleigebieden. De rivieren zijn nu zo ingericht dat waterafvoer de belangrijkste functie is geworden. Maar door klimaatverandering is het net zo belangrijk geworden om water vast te houden en te bergen. Er zijn veel kansen om water te bergen langs de rivieren. De werkregio stelt een nieuw uitvoeringsprogramma op voor kreekherstel, ecologische verbindingszones en Natte Natuurparels. Natte Natuurparels zijn gebieden die de provincie heeft aangewezen als natuurgebieden die met verdroging bedreigd worden. De provincie werkt aan het herstel van deze natuurgebieden.

Monitoring van het uitvoeringsprogramma

Om zicht te houden op de voortgang van het uitvoeringsprogramma, organiseert de werkregio een jaarlijkse evaluatiebijeenkomst. Daarin monitort en evalueert ze de behaalde resultaten, per thema en per project. Daarbij gaat ze ook in op de ingediende projecten voor de Impulsregeling. Tot slot bepaalt ze tijdens de bijeenkomst de koers voor het komende jaar, stelt ze de prioriteiten vast en vult de uitvoeringsagenda aan waar nodig.

Leerpunten

Enkele tips van Water- en Klimaatkring West Brabant om te komen tot een goede strategie en uitvoeringsagenda:

• Verken eerst samen met alle partners wat de klimaatopgaven zijn en welke andere opgaven in de regio je hieraan zou kunnen koppelen. Deze verkenning, ook wel risicodialoog of gezamenlijke klimaatreis, heeft als groot voordeel dat alle partners min of meer op hetzelfde startniveau staan als ze aan de slag gaan met het schrijven van de regionale strategie en uitvoeringsagenda.
• Maak in je uitvoeringsagenda duidelijk wat je precies met je acties wilt bereiken: schrijf een wenkend perspectief. Laat zien of beschrijf hoe de omgeving eruit komt te zien als je de opgaven die er liggen hebt aangepakt. Zo maak je inzichtelijk wat de meerwaarde is van deze gezamenlijke aanpak.
• Sluit aan bij de behoeften en lopende acties van de partijen die meedoen. Zo voelen ze zich (nog) meer betrokken.
• Houd je uitvoeringsagenda ‘behapbaar’: stel je ambities en doelen niet te laag, maar zeker ook niet te hoog. De betrokken partijen moeten wel het gevoel hebben dat de acties haalbaar zijn.

Contactpersoon

Jochiem Hendriksen
TwynstraGudde
jhn@tg.nl