Kennisdag Zoetwater: voor iedereen die werkt aan wateruitdagingen van de toekomst

Sessie 1A

Gedogen of verdrogen: balans tussen grondwateraanvulling en waterkwaliteit

Klaasjan Raat (KWR) en Michelle Talsma (STOWA)

In deze sessie onderzoeken we hoe we grondwater kunnen aanvullen én de waterkwaliteit kunnen behouden.

Actief infiltreren en aanvullen van grondwater wordt een steeds belangrijkere maatregel om weerbaarder te worden tegen langdurige droogte. Het kan immers bijdragen aan het op peil houden van grondwaterstanden. Veel infiltratie-initiatieven zitten momenteel echter in een impasse, vanwege onduidelijkheid over de waterkwaliteitseisen.

Om dit te ondervangen is in mei 2025 een raamwerk opgeleverd, getiteld ‘Verantwoord infiltreren en aanvullen, met zorg voor de grondwaterkwaliteit’. Dit geeft initiatiefnemers en bevoegd gezag meer houvast.

Een raamwerk op zichzelf is echter niet genoeg. Soms zijn afwegingen te maken tussen voldoende water of een goede grondwaterkwaliteit. In deze sessie bespreken we deze thematiek en gaan in gesprek over de lastige afweging: gedogen of verdrogen?

Sessie 1A

Drinkwaterlandschap Brabant

Martin de Haan en Jeroen Castelijns (Brabant Water)

De beschikbaarheid van voldoende drinkwater in Nederland staat steeds meer onder druk. Daarom zijn nieuwe drinkwaterbronnen nodig. Maar het is net zo belangrijk om bestaande bronnen te behouden.

Brabant Water werkt aan een ‘nature based’ benadering, waar drinkwaterwinning, landschap en natuur hand in hand gaan. We kijken in deze sessie naar het voorbeeld van De Groote Heide, ten zuiden van Eindhoven, waar het doel is om te zorgen voor voldoende waterbeschikbaarheid en het watersysteem veerkrachtiger te maken tegen weersextremen.

Uit de casus blijkt dat het concept ‘Drinkwaterlandschap’ een belangrijke motor kan zijn voor de watertransitie en op veel enthousiasme kan rekenen uit de omgeving. Pak deze kans om meer te weten te komen over het concept en de praktijkuitwerking.

Sessie 1B

Aquaconnect: serious game zoetwaterbeschikbaarheid in de Delta

Willemijn van Doorn (Deltares) en Rens van den Bergh (Provincie Zuid-Holland).

De Nederlandse delta staat voor grote uitdagingen op het gebied van zoetwaterbeschikbaarheid: zeespiegelstijging, bodemdaling, verzilting, extreme droogte en druk op de kwaliteit van het water. In dit dynamische gebied spelen verschillende belangen en is de toekomst ongewis. Hoe maken we gezamenlijk keuzes en hoe verdelen we de risico’s?

In het onderzoeksprogramma AquaConnect is veel aandacht voor beleidsontwikkelingen en innovatiemaatregelen en -strategieën om toe te werken naar een toekomstbestendige zoetwaterbeschikbaarheid voor natuur, industrie, landbouw en maatschappij.

In deze ‘serious game’ ga je aan de slag om een zoetwaterbeschikbaarheid te vergroten. Je moet moeilijke keuzes maken in overleg met de zes partijen aan tafel: overheid, industrie, landbouw, natuur, kennisinstelling en drinkwaterbedrijf.

Heb je zin in een actieve sessie en leer je graag meer over de te bewandelen paden richting de toekomst? Schrijf je dan in.

Sessie 2B

Hergebruik van behandeld afvalwater. Laatste inzichten en implicaties uit Aquaconnect

Huub Rijnaarts, Nora Sutton (WUR), Milo de Baat, (UvA), Sophie Melchers (UU)

Het behandeld water dat uit rioolwaterzuiveringen stroomt (effluent) krijgt steeds meer aandacht in Nederland. Vanwege de constante stroom is het in potentie een belangrijke bron van water voor allerlei toepassingen in perioden van droogte. Hoe aantrekkelijk dit ook lijkt, er zijn diverse haken en ogen aan het hergebruiken van effluent.

In het onderzoeksprogramma AquaConnect wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de juridische, beleidsmatige en technologische randvoorwaarden voor effluent hergebruik. Nu het onderzoeksprogramma het einde nadert, delen we deze kennis graag met jullie.

We geven inzicht in de aanwezigheid van mogelijk risicovolle microverontreinigingen bij het hergebruik van effluent, zoomen in op een specifieke casus waarin effluent is gebruikt voor ondergrondse irrigatie en vergelijken het effluent hergebruikbeleid uit verschillende Europese landen met dat van Nederland. Discussieer mee over de toepassing van effluent in Nederland.

Sessie 1C

Monument op tilt. Risico’s van krimp-zwel gedrag in kleigebieden

Gertjan de Boer (RCE), Marijn Meiler (eigenaar Rijksmonument), Otto Levelt (Deltares), Brian Brongers en Chris Geurts (TNO) en Dolf Kern (Staf DC)

Voor 400.000 gebouwen in Nederland is er een risico door gebreken aan de fundering. Het kan gaan om relatief nieuwe gebouwen maar ook om monumenten. Monumenten zijn gebouwen die we willen behouden voor toekomstige generaties, maar funderingsproblemen maken dit lastiger.

Waar de krimp van veen al sinds jaar en dag bekend is, ligt dit anders bij klei. Dit vormde eeuwenlang namelijk een stabiele basis. Toch zien we de laatste jaren juist in de kleistreken een toename van scheuren en scheefstand bij historische gebouwen.

Samen met RVO monitort de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een monumentale boerderij in Rossum langs de Waal (op klei) met diverse meetapparatuur. We gaan met de eigenaar van het gebouw in op de problematiek. Deltares en TNO lichten de opzet van het onderzoek toe en geven inzicht in de eerste resultaten.

Herken je deze problematiek of wil je er meer van weten? Neem dan deel aan deze sessie.

Sessie 2C

Nieuwe inzichten in verdamping van gewassen. Op weg naar klimaatrobuuste landbouw en natuur

Hans van Leeuwen (STOWA), Liduin Bos-Burgering (TU Delft/Deltares), Marleen Lam (WUR), Huite Bootsma (Deltares)

Verschillende onderzoeksinstituten en samenwerkingspartners werken samen in het WUNDER-project aan de vraag hoe we droogteschade van landbouwgewassen en natuur kunnen voorkomen. Dat doen ze door een model te ontwikkelen dat het gedrag van de bodem en de planten tijdens droogte beter leert begrijpen.

Het lijkt aannemelijk dat gevarieerde water-bodem-gewassystemen een gebied weerbaarder maken tegen droogte. Is dit ook echt zo, en wat betekent dit voor ons droogtebeleid?

Het WUNDER-project moet leiden tot oplossingen om droogteschade aan gewassen te beperken en verbeterd inzicht in de waterbalans.

Sessie 1D

Leren van de Vlaamse aanpak rond droogte en waterzekerheid

Sofie Herman (VMM) en Leonie Martens (Architecture Workroom Brussels)

2024 ging in België de geschiedenis in als het natste jaar ooit gemeten. In scherp contrast daarmee kende Vlaanderen een uitzonderlijk droog voorjaar in 2025. Over heel Vlaanderen werden maatregelen genomen om watertekorten het hoofd te bieden.

Om beter voorbereid te zijn op extremere weersomstandigheden en de gevolgen van klimaatverandering, werkt Vlaanderen aan waterzekerheidsdoelstellingen voor de verschillende gebieden. Wateroverlast én droogte hangen immers nauw met elkaar samen, waarbij voornamelijk wordt ingezet op een robuust watersysteem.

Tijdens deze sessie lichten we toe hoe Vlaanderen deze strategische doelstellingen vertaalt naar concrete gebiedsspecifieke doelen. We illustreren dit met enkele voorbeelden waar lokale coalities aan de slag zijn gegaan met waterkwantiteitsdoelen en zoomen in op de actieplannen die hieruit voortvloeien. We spiegelen graag onze ervaringen met die uit Nederland en kijken uit naar jullie vragen.

Sessie 2D

Governance en waterbesparing: een overzicht

Guy Alaerts, Jonatan Godinez Madrigal, Leon Hermans (IHE Delft), Andrea Müller (UvA) en Stan van Ginkel (IenW)

In Nederland richten maatregelen voor zoetwaterbeschikbaarheid zich van oudsher op de aanbodkant. Dat doen we door in te grijpen in het watersystem. Maar de vraagkant en de institutionele aspecten hiervan blijven vaak onderbelicht. Wereldwijd onderzoek van IHE Delft, WUR en UvA maakt inzichtelijk welke opties er zijn om door middel van governance water te besparen en waar we in Nederland mee aan de slag kunnen.

Toch is het niet eenvoudig. Invoering van vergunningen- en beprijzingssystemen kunnen ingrijpend en kostbaar zijn en weerstand opwekken. De instrumenten en afspraken moeten passend zijn voor het gebied en de context. We kunnen leren van de talloze voorbeelden uit de praktijk, die laten zien hoe water verdeeld kan worden – landelijk, regionaal en lokaal. Én hoe we hier op kunnen sturen.

Verbreed je kennis en discussieer met ons mee over governance en waterbesparing.

Sessie 1E

Watertekorten en droogte vanuit het perspectief van de EU

Willem Jan Goossen (EU) en Norbert Cremers (RWS)

Niet alleen in Nederland maar ook in Brussel, de hoofdstad van Europa, groeit de bezorgdheid over de gevolgen van droogte en watertekorten. In recente jaren had gemiddeld meer dan 30% van de EU-bevolking last van waterschaarste. Op verschillende niveaus vindt in EU-verband daarom kennisuitwisseling plaats over waterbeschikbaarheid. Zo zijn vanuit de EU-werkgroep Watertekort en Droogte tien beleidsaanbevelingen opgesteld voor het verbeteren en verduurzamen van de waterbeschikbaarheid.

In het voorjaar van 2025 werd de ‘Water Resilience Strategy’ gepresenteerd. Het doel daarvan is om de EU veerkrachtig te maken tegen droogte en waterschaarste, maar ook tegen overstromingen. De tien beleidsaanbevelingen geven hier richting aan. De strategie beoogt herstel en bescherming van de watercyclus, een slimme watereconomie en schoon en betaalbaar water.

Tijdens deze sessie geven we een overzicht van deze recente ontwikkelingen op EU-niveau en acties om tot uitvoering te komen. Vervolgens gaan we met elkaar in gesprek over de kansen voor Nederland en de regio’s en sectoren. Wil je weten op welke manier we allemaal te maken gaan krijgen met de Water Resilience Strategy? Schrijf je snel in.

Sessie 2E

Zoutindringing in de Delta. Inzichten van SALTI solutions

Wouter Kranenburg (Deltares) en Meinte Blaas (RWS)

De beschikbaarheid van zoetwater in delta’s staat wereldwijd onder druk. Een belangrijke factor hierin is verzilting. Waar, wanneer en hoe lang zout uit zee de delta binnendringt is het resultaat van een samenspel van zoute onderstroom, getijden, rivierafvoer en wind.

Onderzoekers van SALTI Solutions hebben de afgelopen jaren gewerkt aan meer inzicht en nieuwe modellen om verzilting beter te begrijpen en te voorspellen.

Op deze manier komen we meer te weten over hoe we als mens de delta beïnvloeden en wat effectieve maatregelen zijn voor een klimaat-robuuste toekomst voor de delta.

Neem deel en krijg de laatste inzichten te horen.