Klimaatbestendig bouwen in de Dordtse Amstelwijck

Gepubliceerd 27 februari 2020

Het aantal weersextremen als gevolg van klimaatverandering neemt toe en dat heeft grote gevolgen voor onze leefomgeving. Tegelijkertijd staat Nederland voor een grote bouwopgave. Hoe zorgen we ervoor dat nieuwbouw niet leidt tot extra klimaatopgaven, maar een positieve impuls geeft aan ons leefklimaat? De provincie Zuid-Holland neemt het voortouw door nieuwbouwlocaties zoveel mogelijk klimaatbestendig te bouwen. Dit is vastgelegd in het Convenant Klimaatadaptief Bouwen. Het convenant is ondertekend door onder meer bouwbedrijven, gemeenten, de provincie, waterschappen, maatschappelijke organisaties, financiers en projectontwikkelaars.

Samen Klimaatbestendig sprak met Rik Heinen, beleidsadviseur water bij de gemeente Dordrecht. Heinen is als expert klimaatadaptatie betrokken bij een van de pilotprojecten. Wij vroegen hem naar zijn ervaringen in de groene woonwijk Amstelwijck.

Afbeelding

Jij bent als expert betrokken bij de Amstelwijck. Wat is er zo bijzonder aan dit project?

“Deze wijk is onderdeel van een grote ambitie. Er worden in Dordrecht 10.000 woningen gebouwd, een toename van circa 20 procent. In de Amstelwijck komen 800 nieuwe woningen op een nu nog oud terrein, waar vroeger onder andere het Refaja Ziekenhuis stond. De wijk krijgt vorm vanuit een klimaatbestendige gedachte. Ook moet het een aantrekkelijke wijk worden om te wonen. Een wijk waar het niet alleen fijn is tijdens hitte of een regenbui, maar waar ook voldoende beweeg- en verblijfplekken zijn, zoals speeltuinen en wandelpaden.

Wat echt uniek is aan de Amstelwijck is dat de complete breedte van klimaatadaptatie wordt meegenomen. Het is geen pilotprojectje, maar de start van een breed gedragen perspectief.”

Wanneer is een nieuwbouwlocatie klimaatbestendig?

“Om dit te bepalen, gebruiken wij de cijfers, principes en prestatie-eisen die vastgelegd zijn in het Convenant Klimaatadaptief Bouwen. Zo moet de wijk aantrekkelijk blijven, ook bij hele hete dagen. Hierbij gaan we bijvoorbeeld uit van de regel dat er 40 procent blauw/groen oppervlak moet zijn in de wijk.”

Hoe zorgen jullie ervoor dat de huizen ook daadwerkelijk klimaatbestendig worden gebouwd?

“De regels waaraan ontwikkelaars moeten voldoen nemen wij op in het bestemmingsplan dat wij nu schrijven. We verwachten dat in de zomer het traject van goedkeuring start. Het is nog onduidelijk wanneer het bestemmingsplan precies wordt afgerond. Als het bestemmingsplan erdoorheen is, gaan de ontwikkelaars concrete plannen maken. Deze worden vervolgens getoetst door technische experts. Dit doen ze bij het indienen van de ontwerpen, tijdens de bouw en na oplevering. Omdat de Amstelwijck een pilot is, blijven we tijdens het proces kijken of alles gaat en lukt zoals gedacht en passen we aan waar nodig.”

Welke rol speelt het convenant in het project?

“In het convenant trekken we één duidelijke lijn. Nu en voor toekomstige projecten. Er is namelijk een heel groot aanbod van maatregelen en regels voor klimaatadaptatie. Zoveel mensen, zoveel meningen. Ontwikkelaars lopen op sommige vlakken voor en op andere vlakken achter. Prestatie-eisen uit het convenant opleggen helpt. Het creëert ook duidelijkheid voor de ontwikkelaars en zij die verder zijn worden beloond. Het convenant is ondertekend door veel verschillende partijen en dat geeft het gevoel dat je er niet alleen in staat. Het is ook echt een belangrijke stap van algemene ambities naar praktische doelen. We hebben zo een basis, iets om op terug te vallen. Omdat er bij het opstellen al veel verschillende partijen betrokken zijn, is het nu niet steeds nodig allerlei experts op verschillende gebieden erbij te halen.”

Wat maakt dat dit project in de Amstelwijck een succes is?

“Dit project dwingt tot een andere manier van kijken en werken. De prioriteiten liggen anders. Het is meer integraal. Niet alleen een klimaatadaptieve stad, maar een stad die én aantrekkelijk is én klimaatrobuust. Klimaatadaptatie niet als inbreuk, maar als toegevoegde waarde. Het is heel fijn om te zien hoe klimaatadaptatie wordt meegenomen. Rondom de ‘oude ziekenhuis-locatie’ is er een eigen grondpositie van de ontwikkelaar en daar zijn ze al met plannen begonnen voor Amstelwijck Park. De ontwikkelaars reageren heel positief op de duidelijke ambitie voor klimaatadaptatie. Het convenant geeft veel duidelijkheid.”

Kun je jullie praktijkervaringen aanbevelen aan de rest van Nederland?

“Ja, zeker. De binnen het convenant opgebouwde werkwijze biedt antwoord op de vraag wat klimaatadaptief bouwen is. Het convenant brengt ons in Dordrecht veel positiviteit en concreetheid. Mijn advies: kijk wat er lokaal speelt, maar ga niet alles opnieuw doen. Het convenant is een krachtige samenwerking van vele en diverse partijen. Er zijn niet allemaal nieuwe principes bedacht, maar ze zijn bij elkaar gebracht en door discussie hier en daar wat verder uitgewerkt. De principes zijn eigenlijk zo over te nemen. Op maatregelniveau kan het lokaal verschillen. Zo zit er bijvoorbeeld een verschil in de aanpak bij klei of zandgrond. Verder is het heel belangrijk om ambities concreet te maken, anders gebeurt er niks. Vertaal ze door en geef concrete prestatie-eisen mee aan ontwikkelaars door het op te nemen in het bestemmingsplan of in beleidsdocumenten.”

Wat is jouw advies aan mensen die bezig zijn met soortgelijke trajecten in Nederland?

“Ga vooral proberen en niet wachten! Wij gaan ervoor, ook al weten we dat we fouten gaan maken en dingen tegenkomen die we de volgende keer anders gaan doen. We accepteren dit en leren ervan.”

Ben jij bezig met klimaatbestendige gebiedsontwikkeling en heb jij vragen hoe dit aan te pakken? Wil je leren van dit voorbeeld of andere voorbeelden hoe je klimaatbestendig bouwen in Nederland kan realiseren? Samen Klimaatbestendig helpt jou zoeken naar het antwoord en ondersteunt met het georganiseerd leren op dit thema. Mail naar info@samenklimaatbestendig.nl.