Het ontstaan van het kennisportaal: 7 lessen

Gepubliceerd 23 april 2018

Recent is er een artikel over het Kennisportaal Ruimtelijke Adaptatie verschenen in het wetenschappelijk journal Climatic Change. Het artikel is onderdeel van een special issue dat gericht is op het uitwisselen van ervaringen op het gebied van beleidsondersteunende systemen tussen diverse landen.

Het artikel beschrijft hoe het kennisportaal tot stand is gekomen en evalueert de bruikbaarheid voor besluitvorming en beleid. Hierin wordt bovendien een van de belangrijkste hulpmiddelen op het portaal uitgelicht: de klimaateffectatlas. Op basis van de evaluatie worden er zeven lessen geïdentificeerd die hebben bijgedragen aan het succes van het kennisportaal. Sinds de ontwikkeling in 2014 is het portaal uitgegroeid tot een platform dat druk wordt bezocht door een brede groep van gebruikers zoals provincies, gemeenten, waterschappen en adviesbureaus.

Weinig kennis over kennisportalen voor adaptatie

Met het artikel wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan de kennis en wetenschappelijke literatuur op het gebied van portaalontwikkeling voor klimaatadaptatie. Er is immers nog weinig bekend over dit onderwerp. Dit kennishiaat werd ook benoemt tijdens een werksessie van Adaptation Futures 2016, ’s werelds eerste conferentie over klimaatadaptatie. Er is behoefte aan internationale kennisdeling en wederzijds leren om klimaat informatiediensten verder te brengen en beter te laten aansluiten bij de gebruikers. De uitkomsten van het artikel zullen dan ook gedeeld worden op de aanstaande Adaptation Futures 2018 conferentie in Kaapstad.

Co-productie in de praktijk

Een andere bijdrage van het artikel is het beschouwen van de rol van co-productie in de ontwikkeling van het portaal. In de literatuur wordt het concept van co-productie breed herkent als belangrijke succesfactor om relevante en breed gedragen uitkomsten te realiseren. Echter, ervaringen over hoe co-productie in de praktijk gerealiseerd wordt en hoe de uitkomsten beoordeeld kunnen worden zijn nog zeer beperkt. Het artikel gaat in op hoe het kennisportaal tot stand is gekomen door een co-productie traject met overheden, kennisinstellingen en beleidsmakers.

Geleerde lessen

De evaluatie laat zien dat het ontwikkelen van een portaal met relevante en bruikbare inhoud allesbehalve eendimensionaal is. Er zijn veel diverse partijen betrokken bij de ontwikkeling en het beheer van het portaal, elk met hun eigen perspectief en inbreng. Dit gezamenlijke proces zorgt voor een breed gedragen resultaat maar vraagt ook om flexibiliteit gedurende het proces. Om bij de verschillende gebruikers en aanpakken in de praktijk aan te sluiten zijn er verschillende ‘ingangen’ nodig op het portaal. Elk van deze ingangen kunnen los van elkaar gebruikt worden om zo in verschillende behoeften te voorzien. Hiernaast is het van belang om de verschillende gebruikers te ondersteunen en te stimuleren om aan de slag te gaan door bijvoorbeeld praktijkvoorbeelden te tonen en kennisuitwisseling mogelijk te maken. Het bieden van inspirerende voorbeelden sluit bovendien aan bij het inzicht dat het aan de slag gaan met klimaatadaptatie vraagt om het kunnen omgaan en accepteren van onzekerheden omtrent klimaatverandering. Dit werd ook benadrukt door Maarten Hajer tijdens het Deltacongres 2017: “Mensen worden niet overtuigd door feiten; ze worden verleid door perspectief. Samen kunnen we dat bieden”. Tot slot, is ondersteuning vanuit de politieke context belangrijk om de urgentie van klimaatadaptatie op de agenda te zetten en de vraag naar klimaatinformatie te stimuleren. Alles lessen zijn samengevat in Box 1.

Verbetersuggesties?

Om de instrumenten op het kennisportaal zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van de gebruikers, wordt er twee keer per jaar een gebruikersgroep betrokken. Tijdens deze bijeenkomsten worden de ervaringen en wensen van gebruikers geïnventariseerd ter verbetering van het kennisportaal. Uiteraard kan het altijd beter en zijn wij benieuwd naar uw suggesties! Laat het ons weten via het contactformulier.

Box 1: De lessen in het kort

1. Ontwikkelen in co-productie
Het kennisportaal en de klimaateffectatlas zijn gezamenlijk ontwikkeld door de overheid, kennisinstellingen en diverse gebruikers. Deze partijen hebben allen bijgedragen aan het ontwerp, de inhoud en de structuur van het portaal en de klimaateffectatlas, met een gedragen en bruikbare uitkomst als gevolg.

2. Flexibel projectontwerp
De betrokken partijen hebben gezamenlijk de agenda en de uitkomsten van het portaal bepaald. Hierin is het belangrijk geweest om de veranderingen die tijdens het proces naar voren kwamen door te kunnen voeren.

3. Support vanuit politieke context
Het portaal is ingebed in en wordt ondersteund door de politiek. Het Deltaprogramma heeft een gevoel van urgentie ontwikkeld om actie te ondernemen, hiermee is de vraag naar informatie over klimaatverandering, voorbeelden en ondersteuning toegenomen.

4. Modulaire opzet
Omdat verschillende typen gebruikers van het portaal gebruik maken, is het belangrijk om rekening te houden met de wensen van deze gebruikers en hun aanpak. Bovendien wordt adaptatie niet altijd in lineaire stappen aangepakt, vaak wordt adaptatie gecombineerd met lopende of geplande projecten. De inhoud op het portaal wordt om die redenen in losse modules aangeboden die onafhankelijk van elkaar, en niet in een specifieke volgorde, gebruikt kunnen worden.

5. Stimuleren en ondersteunen
Het portaal bevat een database met ongeveer 130 praktijkvoorbeelden van adaptatieprojecten in Nederland die inspiratie voor adaptatie bieden, en de uitwisseling van informatie en ervaringen tussen gebruikers mogelijk maakt.

6. Accepteren van onzekerheden
Voor het nemen van adaptatiemaatregelen is er steeds de neiging om meer gedetailleerde informatie van klimaatverandering te willen gebruiken en genereren. Adaptatie opgaven worden echter niet enkel opgelost door meer wetenschappelijk onderzoek, ook globale kaarten en data kunnen beleidsvorming en beslissingen ondersteunen.

7. De rol van intermediairs
Intermediairs tussen wetenschappers en beleidsmakers, zoals adviesbureaus en kennismakelaars, spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling en het up-to-date houden van het kennisportaal en de klimaateffectatlas. Deze partijen dragen bij aan het creëren van wederzijds begrip tussen wetenschappers en beleidsmakers en kunnen de beschikbare (wetenschappelijke) informatie verder op maat maken voor de specifieke wensen van de verschillende gebruikers.