Onderzoek naar het Haagse hitte-eiland effect

Adaptatiemaatregelen

“Het hitte-eiland effect is er echt”, zegt Frank van de Hoeven tijdens de persbijeenkomst in Den Haag. Van der Hoeven is directeur Onderzoek van de faculteit Bouwkunde aan de TU Delft. Volgens hem is de hittestress van de afgelopen jaren reden voor een beleidsmatige aanpak van het hitte-eiland effect. Den Haag kan in de toekomst warmere zomers verwachten. Het onderzoek beschrijft zeven adaptieve oplossingen voor het terugdringen van het hitte-eiland effect in de stad. Deze oplossingen zijn: de daken van asfalt vervangen, de stedelijke verharding terugdringen, de binnenterreinen vergroenen, de zorggebouwen koel houden, verhitting van woningen monitoren, bufferzones behouden en groene iconen realiseren.

Beleidsaanpak

Van der Hoeven adviseert de gemeente om actie te ondernemen op het gebied van regelgeving, het betrekken van burgers bij het beleid en het monitoren van temperaturen in huis. In de context van de adaptieve oplossingen is het eerste aandachtspunt de aanpak van bitumen daken. Wethouder Joris Wijsmuller beaamt dit: “Heel graag wil ik asfalt uit de stad ruimen.” Voorbeelden van hittebestendige dakbedekking zijn een wit gekleurd dak, een met groen begroeid dak of een dak met zonnepanelen. “Gemiddeld genomen moet een dak van asfalt om de vijftien jaar vervangen worden”, zegt Van der Hoeven. “Dit is voor de gemeente een mooi moment om regelgeving toe te passen. Wanneer een nieuw dak nodig is, omdat het toe is aan vervanging, biedt de gemeente alleen de keuze uit hittebestendige daken. De aanleg van een groen of wit dak vormt dan een natuurlijk element in de levensloop van een huis.”

Burgers betrekken

Van der Hoeven stelt ook voor om burgers te betrekken bij het vergroenen van binnenterreinen. Bomen in publieke ruimten brengen mogelijk ondergronds schade aan kabels en de riolering. Terwijl binnenterreinen meer ruimte en potentie bieden voor groen. De gemeente kan de burgers aanbieden een boom te adopteren, waarna de gemeente de beplanting verzorgt.

Een derde maatregel is een samenwerking met energieleveranciers die slimme energiemeters in huis plaatsen. Bijvoorbeeld een Toon-thermostaat. Een samenwerking geeft inzicht in de temperatuur in huizen. Deze kennis heeft de gemeente nodig om passende maatregelen te nemen in de aanloop naar het terugdringen van  het hitte-eiland effect.

Nachttemperaturen

Het Haagse Hitte-onderzoek plaatst enkele kanttekeningen bij een studie van onderzoeksinstituut TNO uit 2012. Deze studie toonde aan dat Den Haag het sterkste hitte-eiland effect heeft van alle Nederlandse steden. Van der Hoeven merkt op dat TNO alleen de oppervlaktetemperaturen overdag heeft gemeten. “Een hitte-eiland effect draait vooral om de avond -en nachttemperaturen”, zegt hij. Met satellietbeelden en lokale metingen door inwoners heeft Van der Hoeven een duidelijk hitte-eiland effect aangetoond. Maar dit is niet sterker dan in Rotterdam. Den Haag heeft geluk met de ligging aan zee en de afkoelende zeewind. Met een glimlach zegt Van der Hoeven: “Het is niet nodig om naar Rotterdam te verhuizen.”

Ruimtegebrek

Het hitte-eiland effect is vooral aanwezig in de wijken Centrum, Laak en Scheveningen. Deze stadsdelen zijn in voorgaande jaren ook het sterkst getroffen door de hitte. De voornaamste oorzaak is ruimtegebrek. Het Haagse Hitte-onderzoek toont een direct verband aan tussen ruimtegebrek en de temperatuur. De belangrijkste factoren zijn: veel verharding, weinig vegetatie, weinig reflectie, weinig oppervlaktewater en het gebouwvolume. Om deze stadsdelen te verkoelen is een brede aanpak noodzakelijk.