Kennisprogramma Lumbricus: ingrediënten voor klimaatrobuuste hoge zandgronden
Van 2016 tot en met 2020 hebben waterschappen en kennisinstellingen onderzoek gedaan binnen het programma Lumbricus. De partijen hebben onderzocht welke maatregelen en oplossingen er zijn om de stroomgebieden op de hoge zandgronden klimaatbestendig in te richten en te beheren. Hoe zorg je voor genoeg water van goede kwaliteit? Hoe voorkom je wateroverlast? En hoe verminder je verdroging?
Waarom zijn de hoge zandgronden onderzocht?
De hoge zandgronden liggen in Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel en Drenthe. De afgelopen eeuw zijn hier de grondwaterstanden ’s zomers gemiddeld zo’n vijftig centimeter gezakt. Als er niets gebeurt, blijven de grondwaterstanden zakken en dat leidt tot watertekorten. Te lage grondwaterstanden zijn slecht voor de landbouw, de natuur en de infrastructuur. Omdat het niet mogelijk is om water uit rivieren en het IJsselmeer naar de hoge zandgronden te laten stromen, is het gebied bijna helemaal afhankelijk van regenwater. Het is daarom belangrijk om regenwater in dit gebied zoveel mogelijk op te vangen en vast te houden.
Wat zijn de resultaten?
Het programma heeft veel kennis, inzichten, instrumenten en werkwijzen opgeleverd. De resultaten zijn verzameld in een eindrapport en op de website van STOWA. De volgende drie thema’s staan daarbij centraal:
- Inrichten en beheren: welke maatregelen kun je nemen? Voorbeelden hiervan zijn maatregelen in beekdalen die de waterafvoer vertragen. En in hoger gelegen gebieden kun je de sponswerking van de bodem verbeteren.
- Opschalen en combineren: wat zijn lokaal en regionaal de effecten van je maatregelen? Deze effecten kun je berekenen met behulp van modellen.
- Implementeren en uitvoeren: hoe ga je het samen regelen? Dit valt onder de noemer governance. Veel partijen moeten met elkaar samenwerken aan verschillende opgaven. Dat kan soms moeilijk zijn. Als je bijvoorbeeld wilt dat boeren meewerken dan moeten maatregelen financieel haalbaar voor ze zijn.
Hoe verder?
Het kennisprogramma Lumbricus is nu gestopt, maar een groot aantal van de betrokken partijen werkt sinds de zomer van 2020 aan het project Klimaatadaptatie in de Praktijk (KLIMAP) voor de hogere zandgronden. Dit programma bouwt voort op de kennis die met Lumbricus is verzameld. Een deel van deze kennis is ook opgenomen in de Deltafacts van STOWA. Delftafacts zijn speciale kennisdossiers die je helpen om met een bepaalde opgave aan de slag te gaan.
