Lessen uit het project Klimaatbestendige woonwijken regio Utrecht

Gepubliceerd 1 september 2021

De Universiteit Utrecht heeft onderzocht waar kansen en uitdagingen liggen bij de uitvoering van adaptatiemaatregelen. Het document  ‘Op weg naar een handreiking voor de implementatie van klimaatadaptatie’ geeft daar een overzicht van. Ook presenteren de onderzoekers daarin tien aanbevelingen voor gemeenten. Het onderzoek is gebaseerd op literatuurstudie en analyse van gesprekken en interviews over ervaringen in vijf Utrechtse uitvoeringsprojecten.

De kansen en belemmeringen, en de onderliggende oorzaken, worden gepresenteerd in twee tabellen. Daarin kun je ook zien welke gemeenten uit de pilotprojecten gebruikmaakten van de verschillende kansen en tegen welke belemmeringen ze aanliepen.

Elf kansen en onderliggende oorzaken

De onderzoekers noemen elf kansen en onderliggende oorzaken. Zo kan politiek leiderschap veel kansen bieden: denk aan een daadkrachtige projectleider, de benoeming van een beleidsadviseur klimaatadaptatie of grote duurzaamheidsambities van een gemeente. Ook als er een directe reden is voor actie, levert dat een kans op: een gemeente die te maken heeft met wateroverlast bijvoorbeeld. Of burgers die vragen om een ontmoetingsplek, of een lokale klimaatrisicoanalyse die laat zien hoe urgent de dreiging van wateroverlast is. Andere kansen die veel werden benut, waren meekoppelkansen en kansen voor burgers om invloed uit te oefenen op het ontwerp van maatregelen.

Meer dan twintig belemmeringen

In de publicatie staan 23 belemmeringen en onderliggende oorzaken voor de uitvoering van klimaatadaptatie. Een belemmering kan bijvoorbeeld zijn dat bewoners zich niet betrokken voelen omdat hun prioriteiten ergens anders liggen. Of dat woningcorporaties geen adaptatiemaatregelen willen nemen omdat ze hogere huren willen vermijden of omdat ze het juridisch niet verplicht zijn. Een belemmering kan ook zijn dat gemeentelijke afdelingen geen overeenstemming kunnen bereiken over wie verantwoordelijk is voor een maatregel, bijvoorbeeld omdat er weinig afstemming is tussen de afdelingen en sectoren. Wat je ook vaak ziet, is dat er uitstel of vertraging is van een project, bijvoorbeeld omdat de planning van woningcorporatie en gemeente verschilt of omdat er vaak van projectleider wordt gewisseld.

Tien aanbevelingen

De onderzoekers doen tien aanbevelingen aan gemeenten om ervoor te zorgen dat de uitvoering van een klimaatadaptatieproject succes heeft. Want een adaptatieproject uitvoeren blijkt vaak nog heel lastig. Klimaatadaptatie is dan ook nog relatief nieuw in gemeentelijk beleid. Projectleiders moeten balanceren tussen verschillende ambities en belangen, er is niet altijd genoeg kennis beschikbaar, klimaatadaptatie is maatwerk en het thema bestrijkt verschillende beleidssectoren. De strekking van de tien aanbevelingen is dat je ervoor moet zorgen dat de leider van een klimaatadaptatieproject steviger komt te staan. Om dat te bereiken, moet er een betere basis komen voor de uitvoering van het adaptatiebeleid. Het moet duidelijk zijn wie de ‘probleemeigenaar’ van klimaatadaptatie is en er moet goed nagedacht zijn over doelstellingen en verantwoordelijkheden. Ook is het belangrijk dat er meerdere partijen betrokken zijn bij het project: verschillende gemeentelijke afdelingen, woningcorporaties, burgers en de rijksoverheid.