‘Twente op waterbasis’ geeft richting voor aanpak van droogte
In Twente zijn de problemen tijdens droogte groter dan in andere regio’s in Nederland. Hoe kan Twente ervoor zorgen dat er in de zomer geen watertekort en in de winter geen wateroverschot is? Uit een verkennend onderzoek van twee partijen blijkt dat water en bodem meer sturend zouden moeten zijn bij de inrichting van het gebied.
Berekeningen in ‘Twentse waterbalans’
Witteveen+Bos heeft in de ‘Twentse waterbalans’ voor het Twents waternet en de provincie Overijssel berekend hoeveel water er per kwartaal het gebied in stroomt en hoeveel eruit gaat door verdamping, afvoer en verbruik. Dit is gedaan voor een nat jaar, een droog jaar en een gemiddeld jaar. Dezelfde berekening heeft het ingenieursbureau uitgevoerd voor de verwachting in 2050 en 2100. De onderzoekers concluderen dat droogte en watertekorten in Twente een urgent probleem vormen dat in de toekomst alleen maar groter wordt. Daarnaast wordt ook de kans op extreme buien groter. Ze bevelen daarom aan om verder te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om water vast te houden, en daarmee zowel droogte als wateroverlast tegen te gaan.
Hans van Agteren, voorzitter van Twents waternet: “Door het jaar heen valt er voldoende water in Twente, toch is er in de zomer een tekort. Met het veranderende klimaat worden de problemen in de toekomst alleen maar groter. Tijd om anders te gaan denken en een nieuwe waterbalans te bepalen voor Twente.”
Ontwerpend onderzoek ‘Twente op Waterbasis’
De onderzoekers van LandID hebben in opdracht van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en in samenwerking met Twents waternet en Waterschap Vechtstromen een ontwerpend onderzoek uitgevoerd. Ze onderzochten welke mogelijkheden er zijn om het watersysteem in Twente klimaatrobuust te maken en tegelijk ook andere grote opgaven in het landelijk gebied aan te pakken, zoals stikstofvermindering, waterkwaliteit en de energietransitie. Ze kwamen in dat onderzoek tot vier oplossingsrichtingen: ‘water vasthouden’, ‘water bergen’, ‘beïnvloeden grondwateronttrekkingen’ en ‘landgebruik’. Bij deze richtingen vormt het watersysteem steeds de onderlegger voor integrale gebiedsontwikkeling.
Snelle afvoer leidt tot tekorten
In de afgelopen eeuwen is het landgebruik in Nederland veranderd. Het Twentse landschap en watersysteem is daar steeds op aangepast. Vanaf de tweede helft van de twintigste eeuw wilden we regenwater vooral zo snel mogelijk afvoeren om wateroverlast te voorkomen. Maar nu blijkt dat we water te snel afvoeren, vooral in de winter en lente. Hierdoor ontstaan vooral in warme zomers en in het groeiseizoen watertekorten. Dit heeft gevolgen voor boerenbedrijven, industrie, scheepvaart, natuurgebieden en de drinkwatervoorziening. Daarnaast zorgt de snelle afvoer van regenwater tot wateroverlast in gebieden die stroomafwaarts liggen.
Hans van Agteren: "Vroeger deed een regendruppel in Twente er negen dagen over om het IJsselmeer te bereiken. Nu negen uur!”
Gebiedsgerichte aanpak
Beide onderzoeken doen de aanbeveling om bodem en water bij de inrichting van het landschap een meer sturende rol te geven. De resultaten geven denkrichtingen voor een gebiedsgerichte aanpak en vormen een goede basis voor een gesprek met alle betrokken partijen over de toekomst van water in Twente. Twente bestaat uit zes gebiedstypen. De vier oplossingsrichtingen kunnen op elk van deze gebiedstypen worden toegepast om te verkennen hoe bodem, water en de ondergrond meer sturend kunnen zijn in de inrichting van een gebied. In ‘Twente op waterbasis’ is het gebiedstype ‘Bovenstrooms (klei)’ uitgewerkt.
