Bedrijventerreinen vergroenen: Hoe krijg je de vaart erin?

Van iedereen en dus van niemand

Een op de drie werkende Nederlanders pendelt dagelijks naar een bedrijventerrein. Bij klimaatstresstesten scoren ze meestal slecht op wateroverlast en hittestress. Redenen genoeg om met klimaatadaptatie aan de slag te gaan. Toch komen initiatieven daartoe vaak moeizaam van de grond.  “Bedrijventerreinen zijn een gedeelde verantwoordelijkheid”, verklaart Freya Macke, adviseur klimaatadaptatie bij Arcadis en community manager bedrijventerreinen bij Samen Klimaatbestendig. “De terreinen zijn niet alleen van de bedrijven zelf, maar deels ook van de gemeente, de provincie en soms van het waterschap. Ze zijn van iedereen en dus van niemand. Dat werkt vertragend.”

Bij de gemeente ligt klimaatadaptatie tot nu toe vaak alleen op het bord van de medewerker die daarover gaat, volgens Macke. “Terwijl het thema ook bijvoorbeeld de collega’s van economische zaken aangaat. Zij schuiven de verantwoordelijkheid vaak terug. Ze beseffen nog niet dat ook zij hier over gaan en dat beleid ook invloed heeft op bijvoorbeeld het vestigingsklimaat. Ondernemersverenigingen vinden klimaatadaptatie vaak een zaak van de overheid. Nu ligt het initiatief dan ook vooral bij de individuele ondernemer. Omdat deze begaan is met het klimaat of bang is voor waterschade. Maar ook die ondernemer weet niet waar hij moet beginnen en wat hij precies kan doen.”

Zoek relevante argumenten

Mark van Mast, parkmanager van BMD Parkmanagement BV ondersteunt en adviseert bedrijventerreinen in Oost-Nederland. “Ondernemers zijn zeer bereid om te investeren in duurzaamheid”, merkt hij. “Maar niet allemaal vanuit het oogpunt van milieu en klimaat. Om ondernemers in beweging te krijgen, moet je ze aanspreken op argumenten die voor hen relevant zijn, zoals risico op wateroverlast, productiviteit van werknemers, of continuïteit van de bedrijfsvoering.”

“Een gemiddeld bedrijf zal het niet gauw hebben over klimaatadaptatie”, stelt de parkmanager. “Ondernemers ondervinden blijkbaar nog niet zo veel hinder van de hitte op hun terrein, dus ze slaan niet direct aan op klimaatadaptieve projecten. Terwijl gemeenten wel graag zien dat de openbare ruimte op bedrijventerreinen groener en aantrekkelijker wordt. Dat verbetert het imago en helpt bij het behalen van klimaatdoelen. Bovenaan de agenda van veel ondernemers staat wél de krapte op de arbeidsmarkt. Hierdoor verlangen ze naar een aantrekkelijke en inspirerende werkomgeving voor hun medewerkers. Vergroening leidt bovendien tot een lager ziekteverzuim. Als adviseur ga ik met alle partijen op zoek naar een dergelijke gemene deler.”

Pauzewandelnetwerk

In Hanzepark Deventer werd die gemeenschappelijke deler bijvoorbeeld gevonden in de aanleg van een pauzewandelnetwerk. “Met een werkgroep van bedrijven, gemeente en wandelverenigingen hebben we verschillende goed bewegwijzerde wandelpaden over en rond bedrijventerreinen aangelegd, met routes van een half uur”, legt Mark uit. “Ideaal voor in de pauze van medewerkers, maar ook voor andere wandelaars.” Om de routes aantrekkelijk te maken, worden er bomen geplant, bloeiende beplanting gepoot of gezaaid en halfopen bestrating van parkeerplaatsen aangelegd. Zo houden werkgevers tevreden medewerkers, worden hittestress en wateroverlast beperkt en de gemeente kan het extra groen optellen bij de klimaatdoelstellingen. Van Mast: “Deze projecten zijn een groot succes; andere terreinen in de regio willen het nu ook.”

Eerst zien, dan geloven

Dat bedrijven vaak eerst de voordelen van een groenere omgeving met eigen ogen willen zien, ervoer ook Hugo Kranenburg, directeur van stichting Greendustry. Een jaar geleden, bij de start van de stichting, maakte Greendustry op eigen initiatief een groenontwerp voor drie bedrijven. Gratis. Om te oefenen, als het ware. Uiteindelijk lieten alle drie de bedrijven het proefontwerp geheel of gedeeltelijk uitvoeren.

“Voor ondernemers moet het voordeel van vergroening duidelijk zijn én je moet het ze zo makkelijk mogelijk maken”, verklaart Hugo dit ook voor hem verrassende resultaat. “Een onderzoeksrapport met cijfers over de bedragen die je kunt besparen op ziekteverzuim en risicobeperking voor wateroverlast is niet voldoende. De drempel qua tijd is hoog en ondernemers hebben het druk met andere dingen. Wij ondersteunen ondernemers èn gemeenten met advies en groenontwerpen en kunnen de vergroening gedeeltelijk of in z’n geheel regelen: van planning tot en met uitvoering.”

Begin met enthousiastelingen

“We leven in een tijd dat ieder klimaatinitiatief helpt en alle wegen tegelijk bewandeld moeten worden”, benadrukt Kranenburg. “Ondernemersverenigingen kunnen hun achterban meenemen door de voordelen van klimaatadaptatie beter te schetsen; gemeenten dagen we graag uit om wat ondernemender te denken. Om vooral niet te wachten met stappen zetten tot iedereen mee wil doen, maar alvast in gesprek te gaan en te beginnen met de eerste enthousiastelingen. Dan volgen er vanzelf meer.”

“Ondernemers zijn geneigd om op de gemeente te wachten en andersom”, ziet ook Van Mast. Zijn advies: ontwikkel gezamenlijk een toekomstvisie voor tien tot vijftien jaar. “Gemeenten willen absoluut meedenken over klimaatadaptatie. Sterker: soms liggen er al hele plannen klaar. Maar ze willen wél wisselgeld. Spreek bijvoorbeeld af dat jij als bedrijf groene daken laat aanleggen en je parkeerplaatsen waterdoorlatend maakt, dan wil de gemeente wel meedenken over de aansluiting op de riolering of de vergroening van de randen van het terrein.”