Rotterdam pakt groots uit tijdens Heat Action Day

Hitte en kwetsbare groepen

Het hoeft maar een paar dagen 25 graden of warmer te zijn voordat mooi zomers weer voor sommige groepen niet meer zo aangenaam is. Hitte vormt een risico voor de volksgezondheid, zeker voor ouderen en mensen met een chronische aandoening. Maar ook kinderen en sporters zijn kwetsbaar. Reden genoeg om hitte structureel mee te nemen in het beleid, vinden steeds meer steden.

Erasmusbrug kleurt oranje

In Rotterdam kwam dat op 2 juni samen in een uitgebreid programma. De avond ervoor kleurden zes iconische gebouwen oranje, de internationale kleur van Heat Action Day. Dat ging onder meer om de Erasmusbrug, de Euromast en het Wereldmuseum. Op het KPN-gebouw aan de voet van de Erasmusbrug lazen voorbijgangers de woordspeling ‘Mijn stad heet Rotterdam’. “Het oranje aanlichten van de gebouwen was bedoeld om aandacht te genereren voor deze themadag,” zegt Wienese. “Het was vrij makkelijk te regelen, maar de vraag is of mensen hebben begrepen dat het over hitte ging. Dat gaan we nog evalueren.”

Kennisdag Zweten is Weten

De volgende ochtend startte de kennisdag Zweten is Weten in het Timmerhuis. Hier kwamen beleidsmakers, wetenschappers, studenten en wijkprofessionals samen om ervaringen te delen. Er waren parallelsessies over zorg, ruimtelijke inrichting, gedrag en communicatie. Ook werd het convenant van het HitteLab ondertekend: een samenwerking van vier jaar tussen de GGD, de gemeente, het Resilient Delta initiative en de Hogeschool Rotterdam. “We hadden een mooie mix aan mensen, van studenten tot mensen van ministeries,” vertelt Wienese. En het werkte: “Van hoogleraar tot wijknetwerker, iedereen kwam met elkaar in gesprek.”

Oproep van Denker der Nederlanden

Spreker David Van Reybrouck, de nieuwe Denker der Nederlanden, maakte diepe indruk met zijn verhaal over de ‘stille doden’ door hitte. Zijn eigen vader overleed tijdens een hittegolf. “Hij vergeleek het met corona,” vertelt Wienese. “Toen legden we het maatschappelijke leven vrijwel stil, terwijl hitte ook honderden doden per jaar veroorzaakt, vaak zonder dat we het doorhebben.” Van Reybrouck prees de Rotterdamse hitteaanpak en deed een oproep om hitte meer serieus te nemen.

WeerBar en een enorme glijbaan

Heat Action Day Rotterdam viel samen met het jaarlijkse festival de Rotterdamse Dakendagen. Bezoekers liepen via een mini-expo over klimaatadaptatie op het dak van het Maritiem Museum, waarna ze naar beneden suisden via een enorme glijbaan. “De expo werd gemaakt met input van onder meer Rotterdams Weerwoord en de GGD en gaf onderweg serieuze informatie mee over klimaatverandering,” zegt Wienese. Beneden op de kade stond de WeerBar, waar bezoekers aan een rad konden draaien en letterlijk belandden in een hittegolf of noodweer.

HitteRun in de avond

’s Avonds volgde de HitteRun, georganiseerd met de Rotterdam Running Crew. Zo’n 500 hardlopers liepen een route langs schaduwrijke plekken in de stad. “Hardlopers lijken fit, maar kunnen ook kwetsbaar zijn bij hitte als ze niet goed voor zichzelf zorgen,” legt Wienese uit. Dit jaar moesten meerdere wedstrijden worden ingekort of afgelast vanwege te hoge temperaturen, en in Leeuwarden overleed iemand tijdens een hardloopwedstrijd aan een hitteberoerte. “Lopers willen graag presteren, maar onderschatten hoe zwaar warm weer is voor je lichaam. Als het 30 graden is, moet je niet je persoonlijk record willen verbreken.”

Hittebingo en toneelstuk voor ouderen

Ook in de wijken was van alles te doen. Toneelgroep Ouwe Rotten speelde de voorstelling Heet hè! over omgaan met hitte. Er waren workshops, zomerwandelingen en een hittebingo. Het aandeel activiteiten voor ouderen viel op. “Zij staan al jaren centraal in ons hitteplan,” zegt Wienese. “Maar we willen ook mantelzorgers en welzijnsorganisaties bereiken.” De afgelopen anderhalf jaar werkte Rotterdam daarom een draaiboek uit voor een aantal wijken, met heldere afspraken over wie wat doet tijdens hitte voor kwetsbare doelgroepen. “Net als bij de Elfstedentocht,” grapt ze. “Als het heet wordt, moet iedereen weten wat hij moet doen.”

Andere steden geïnspireerd

Het internationale Rode Kruis was aangenaam verrast over de Rotterdamse opzet. “Ze zeiden letterlijk: ‘Wow, wat gebeurt daar?’” vertelt Wienese. “Andere steden raakten geïnspireerd. We hopen dat we iets in beweging hebben gezet.” Maar, benadrukt ze: “Wij konden dit doen dankzij subsidies en samenwerking. Veel gemeenten hebben die luxe niet. We hebben zaadjes geplant,” zegt Wienese. “In hoofden, in beleid, in buurten. En volgend jaar? Dan doen we het hopelijk weer en is het streven nog meer zichtbaarheid in de stad.”

Heat Action Day Rotterdam werd georganiseerd door GGD Rotterdam-Rijnmond en Rotterdams WeerWoord, het klimaatadaptatieprogramma van de gemeente. De dag kwam tot stand met steun van onder meer de provincie Zuid-Holland, GALA en het Europese LIFE-IP-programma.