De staat van ons klimaat: klimaatverandering maakt ons klimaat grilliger

Gepubliceerd 3 februari 2025

Het KNMI heeft weer De staat van ons klimaat uitgebracht. Daarin vergelijkt het KNMI het weer van het afgelopen jaar met het klimaat en laat het belangrijke effecten van klimaatverandering zien. Hierbij kijkt het KNMI naar Nederland, Europa en andere delen van de wereld. Opvallende conclusie: Nederland warmt twee keer zo snel op als het gemiddelde wereldwijd. In 2024 was de gemiddelde temperatuur in Nederland 11,8 graden Celsius, waarmee 2024 het recordjaar 2023 evenaart sinds de metingen begonnen in 1901.

Jaargemiddelde temperatuur in Nederland
Jaargemiddelde temperatuur in Nederland (Bron: KNMI)

Gemiddelde temperatuur omhoog

Er waren in 2024 geen hittegolven en ook het aantal tropische dagen was niet hoger dan gemiddeld. Waarom was het dan toch zo warm? Dat komt omdat in negen van de twaalf maanden de temperatuur gemiddeld minstens één graad warmer was. Vaak waren ook de nachten warm, vooral in de lente. Het groeiseizoen van planten in De Bilt begon vroeger dan ooit, al op 28 februari, terwijl het gemiddeld rond 1 april begint. En ook deze 1 april is al drie weken eerder dan aan het begin van de twintigste eeuw.

En opnieuw kletsnat

Net als in 2023 was het heel erg nat. Gemiddeld viel er in Nederland 1055 millimeter neerslag, tegen 851 millimeter normaal. Sinds 1906 waren alleen 2023 (1153 millimeter) en 1998 (1109) nog natter. Vooral april en mei waren heel erg nat. Daarnaast waren er 13 dagen met zware neerslag, waarbij er meer dan 50 millimeter neerslag valt.  Het aantal van dit soort dagen is aan het stijgen. In de tweede helft van de vorige eeuw waren het nog zo’n 5 dagen. Het gemiddelde van deze eeuw ligt op 9.

Hitte op de Caribische eilanden

Ook de Caribische eilanden beleefden het warmste jaar ooit gemeten. Op Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba was het gemiddeld 28,4°C. En op Aruba, Bonaire en Curaçao 29,1°C. De temperatuur in de Tropische Noord-Atlantische Oceaan was in 2024 opnieuw recordhoog, ondanks dat het natuurverschijnsel El Niño afliep. Meestal zijn de oceaantemperaturen tijdens El Niño hoger en nemen ze weer af als El Niño afloopt.

Het weer in Caribisch Nederland in 2024
Het weer in Caribisch Nederland in 2024 (Bron: KNMI)

Zeespiegel recordhoog

Wat verder opvalt is dat de gemiddelde zeespiegel wereldwijd in 2024 een nieuw record bereikte. De snelheid van de stijging is sinds het begin van de satellietmetingen in 1993 meer dan verdubbeld. In totaal is de wereldgemiddelde zeespiegel al met zo’n 21 centimeter gestegen sinds het begin van de vorige eeuw.

Kantelpunt AMOC dichterbij dan gedacht

Het KNMI schrijft ook dat een mogelijke ineenstorting van de AMOC als gevolg van klimaatverandering groter is dan gedacht. AMOC staat voor “Atlantic Meridional Overturning Circulation” en is een soort transportband die in de buurt van Groenland koud en zout water naar het zuiden van de wereld afvoert. De Golfstroom is hier een onderdeel van. Als de AMOC stilvalt, kan de Golfstroom geen warmer zeewater meer onze kant opsturen.  Noordwest-Europa zou in enkele decennia meerdere graden afkoelen. Door afkoeling en verdroging zouden de landbouwopbrengsten flink dalen. Ook buiten Europa zouden de gevolgen zeer groot zijn.