Hittenieuws in juni aan de orde van de dag

Klimaatverandering haalde half juni plotseling bijna dagelijks het journaal. Van toegenomen muggenoverlast tot het smelten van de Antarctische ijskap: de gevolgen van hitte en de noodzaak van adaptatie staan weer op het netvlies van wetenschappers, beleidsmakers en het brede publiek.

De maanden april en mei waren allebei de warmste ooit. En ook in juni is hittenieuws aan de orde van de dag. Zo zat een ophaalbrug in Friesland urenlang klem vanwege de hitte, waardoor zowel het wegverkeer als de scheepvaart was gestremd. De eikenprocessierups profiteerde van de warmte en zorgde door het hele land voor overlast.

En we krijgen dit jaar eerder én meer overlast door muggen, zo meldde Wageningen University. Door het warme voorjaar kropen de larven ruim een maand eerder uit hun ei dan normaal, en ze ontwikkelden zich tweemaal zo snel tot volwassen mug. Er vliegt nu zelfs alweer een tweede generatie rond, die al veel overlast geeft. De piek daarvan komt naar verwachting pas volgende maand. Daar staat gelukkig ook positief natuurnieuws tegenover: het  warme voorjaar werkt in het voordeel van zeldzame vlinders zoals de kleine ijsvogelvlinder en de grote weerschijnvlinder.

Zeespiegelstijging

Ook vanuit het buitenland bereikte klimaatnieuws de Nederlandse huiskamers. Een uitgelekt rapport van VN-klimaatpanel IPCC meldde dat het klimaat tot 2040 met meer dan 1,5 graad zal opwarmen. Dat zou de klimaatdoelstelling uit het Parijse Klimaatakkoord onhaalbaar maken. Het zeeijs rond Spitsbergen bereikte deze zomer een minimum, en de Antarctische ijskap smolt in de laatste vijf jaar driemaal zo snel als in de twintig jaar daarvoor.

Dat laatste heeft mogelijk grote gevolgen voor de wereldwijde zeespiegelstijging. Het verdwijnen van een deel van de ijskap – het gedeelte onder Zuid-Amerika – heeft mogelijk al een kantelpunt bereikt, zo schreven onderzoekers op 14 juni in het tijdschrift Nature: zelfs als het klimaat niet verder opwarmt, zal het smelten versneld doorgaan. Dat kan de zeespiegel binnen een paar eeuwen met 3,5 meter laten stijgen, aldus de Utrechtse hoogleraar Michiel van den Broeke in NRC Handelsblad.

Deltacommissie

Van den Broeke en zijn team hebben daarover al overlegd met de Deltacommissie: voor een laagliggend land als Nederland is zelfs een decimeter zeespiegelstijging al cruciaal. “In Nederland zijn we erg goed in dijken bouwen”, zegt Van den Broeke in NRC, “maar de cruciale vraag is hoe lang we de zeespiegelstijging kunnen bijbenen. Dat maakt dit onderzoek zo belangrijk: we willen dat tempo zo goed mogelijk voorspellen. Antarctica lijkt wel ver weg, maar wat daar gebeurt is ook voor ons van groot belang.”

De burger denkt er misschien niet dagelijks aan, maar de Deltacommissie heeft de zeespiegelstijging goed op het netvlies, vindt Van den Broeke. Achter de schermen werkt die commissie hard aan het waarborgen van de waterveiligheid. Een voorbeeld is het nieuwe Peilbesluit voor het IJsselmeergebied, dat voortvloeit uit het Deltaprogramma. De minister van Infrastructuur en Waterstaat tekende dat nieuwe besluit op 14 juni. Het vorige Peilbesluit stelde nog dat het waterpeil in het IJsselmeer constant moet blijven; dankzij de nieuwe versie kunnen de waterbeheerders beter inspelen op de veranderende weersomstandigheden en de behoefte aan zoetwater.

Meer informatie:

• Nieuws over natuur en klimaat op Nature Today
• Nieuws van het KNMI
• Nieuws van de Deltacommissie
• Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie
• Nieuws van VN-Klimaatpanel IPCC