Hoe kan water in de stad bijdragen aan verkoeling?

Doel

Veel stadsontwerpers zijn er altijd van uitgegaan dat de typische waterlichamen in de stad, zoals grachten, vijvers en sloten, de stad verkoelen en ons van het hitteprobleem verlossen. Maar dat valt vaak tegen, zoals ons onderzoek in het REALCOOL-project laat zien. Dit gegeven wilden we graag met het publiek delen.

In het REALCOOL-project hebben we onderzocht welke inrichtingsopties dan wel het beste werken om als prototype of ontwerpaanbeveling voor werkelijk verkoelende waterlichamen te fungeren. We hebben aan de deelnemers van deze workshop gevraagd in hoeverre deze aanbevelingen ook in de praktijk toepasbaar zijn. Verder wilden we hun mening peilen over de esthetische werking van de ontwerpen en over andere aspecten ervan, zoals functionaliteit, kosten, onderhoud en gezondheidseffecten.

Inhoud

Het verkoelende effect van kleinere waterlichamen vaak valt behoorlijk tegen. De effecten van het water op zowel luchttemperatuur als de gevoelstemperatuur zijn klein. Kleinere waterlichamen zijn waarschijnlijk te klein om via het wateroppervlak een groot effect op hun directe omgeving te kunnen hebben.

Om de omgeving van waterlichamen wel tot koelere plekken in de stad te maken, zijn extra maatregelen nodig zoals beschaduwing, verneveling van water en het toelaten van ventilatie tijdens warme dagen. Hierdoor kan – lokaal – een gunstig effect op de gevoelstemperatuur bereikt worden. En daardoor komt de omgeving van waterlichamen er heel anders uit te zien. Dat hebben we getoond via fotorealistische 3D-visualisaties.

In deze sessie hebben we de uitkomsten van REALCOOL met het publiek gedeeld en laten zien hoe we via ontwerpend onderzoek tot een aantal prototypes of ontwerpaanbevelingen zijn gekomen. Een drietal ontwerpen hebben we aan het publiek voorgelegd: een brede gracht, een smalle gracht en een singel. We peilden de meningen over deze ontwerpen via een interactieve, online ‘direct poll’. Na elke stemming over een ontwerp werd gevraagd naar de motivatie achter de keuze.

Uitkomsten

De uitkomst van REALCOOL, namelijk dat kleinere waterlichamen geen noemenswaardig verkoelend effect hebben, heeft tot veel verbazing en vragen geleid omdat dit toch tegen de menselijke intuïtie indruist. Overigens werd in lijn met de resultaten van REALCOOL terecht geconstateerd dat dit ook betekent dat er via het water in kleine waterlichamen geen noemenswaardige opwarming optreedt in de nacht. Er zijn dus ook geen grote negatieve gevolgen in dit opzicht. In een aantal andere opzichten kan er sprake zijn van positieve effecten, bijvoorbeeld een verbetering van de waterberging.

De meningen over de fotorealistische 3D-visualisaties liepen sterk uiteen. De esthetische waardering was het meest gevarieerd: wat de een mooi vond, vond een ander minder aantrekkelijk. Soms vonden mensen dat de nieuwe interventies botsen met de historische waarde van de waterlichamen (bijvoorbeeld de typische oude grachten).

De meeste feedback werd gegeven op meer functionele aspecten. Genoemde verbeteringen hadden vaak betrekking op multifunctionaliteit, biodiversiteit en innovatief ruimtegebruik. Mogelijke problemen die het publiek benoemde, betroffen vaak het onderhoud en de privacy van aanpalende panden. Over het algemeen kwamen de gedachten overeen met de overwegingen die de betrokken professionals uitten tijdens het ontwerponderzoek van REALCOOL.

De uitkomsten van de poll in de werksessie kwamen ook overeen met een grote online enquête die in het kader van REALCOOL onder het Nederlandse publiek is gehouden. Alle getoonde ontwerpen werden even goed gewaardeerd als de bestaande waterlichamen of beter (dat was het grootste deel).

Belangrijkste leerpunten

De uitkomsten met betrekking tot de niet noemenswaardige verkoelende capaciteit van kleine waterlichamen moeten nog breder gedeeld worden.

De uiteindelijke prototypes van het project moeten eveneens breed gedeeld worden en als inspiratiebron voor ontwerpers dienen.

Quote van de dag

“Als je teveel terugkijkt kom je nooit vooruit.” – Sessiedeelnemer over de cultuurhistorische waarde van een aantal typen waterlichamen.

Contactgegevens

Sanda Lenzholzer
sanda.lenzholzer@wur.nl