Luchthavens

Extreem weer neemt toe

Door klimaatverandering neemt extreem weer toe, wat tot problemen zal leiden. Onweersbuien met bliksem zullen waarschijnlijk vaker voorkomen. En ook zware windstoten zullen toenemen. Beide kunnen vliegverkeer in de lucht en werkzaamheden op de grond verstoren. Hagel kan daarnaast gebouwen en voorzieningen beschadigen. Door extreme neerslag kunnen ruimtes onderlopen zoals bagagekelders. Ook kan er wateroverlast ontstaan op de start- en landingsbanen.

Mogelijk minder mistig

Een voordeel van klimaatverandering is dat het mogelijk minder mistig zal zijn. Dit is gunstig voor vliegverkeer omdat vliegtuigen bij goed weer makkelijker en sneller kunnen landen en opstijgen. Daarnaast blijft de gemiddelde windsnelheid waarschijnlijk hetzelfde. En de wind zal voor het grootste deel nog steeds uit het zuidwesten blijven waaien. Dit is ook gunstig omdat vliegtuigen tegen de wind in landen: doordat de windrichting gelijk blijft, hoeft het landingsbanenstelsel niet aangepast te worden.

Welke schade kan ontstaan door wateroverlast?

Meer extreme regenbuien kunnen ertoe leiden dat water langzamer wegstroomt. Daardoor kunnen de start- en landingsbanen gladder worden. Extreme buien kunnen daarnaast voor plassen zorgen op de start- en landingsbanen. Ook kunnen ze de digitale infrastructuur bedreigen. Elektronische apparatuur en kabels kunnen bijvoorbeeld overstromen, wat kan leiden tot kortsluiting. Op de lange termijn kan klimaatverandering ervoor zorgen dat er voor vliegtuigen soms minder banen beschikbaar zullen zijn om op te stijgen of te landen.

Hoe kunnen we schade door wateroverlast tegengaan?

Je kunt regels en afspraken maken om je voor te bereiden op extreme buien. Ook kun je verschillende maatregelen nemen om luchthavens aan te passen aan extreme buien:

• Je kunt start- en landingsbanen aanleggen met ruwer materiaal zodat ze minder snel glad worden als er veel water op komt.
• Je kunt de waterafvoer van start- en landingsbanen verbeteren.
• Je kunt maatregelen nemen om schade tegen te gaan door lokale wateroverlast. Zo kan je meer waterbuffers aanleggen en je kunt de voorzieningen uitbreiden om water af te voeren.
• Problemen door harde windstoten of mist kun je tegengaan door vluchten op andere banen te plannen. Dit leidt wel vaak tot meer overlast voor omwonenden waardoor dit soort keuzes niet zomaar gemaakt kunnen worden.

Welke schade kan ontstaan door hitte?

Het aantal hete dagen zal toenemen door klimaatverandering. Bij extreem hoge temperaturen worden installaties en ondersteunende systemen kwetsbaarder:

• Betonnen platformen op vliegvelden kunnen last krijgen van het hitte-eiland-effect en heel warm worden. Dat kan leiden tot hittestress bij werknemers die op deze platformen werken. Ook passagiers kunnen last krijgen van de hitte.
• Hitte kan ertoe leiden dat vliegtuigen het asfalt van start- en landingsbanen beschadigen door er bijvoorbeeld sporen in achter te laten. Dit zal leiden tot meer reparaties en die zullen voor hinder zorgen.

Positieve gevolg van de opwarming

Hogere temperaturen hebben niet alleen negatieve gevolgen. Door zachtere winters zal het minder vaak gaan sneeuwen en ijzelen, wat tot minder overlast door gladheid leidt. Wel zul je in de toekomst nog steeds gladheid moeten bestrijden, sneeuw moeten ruimen en het ijs van vliegtuigen moeten verwijderen. Doordat de temperatuur op de grond rond het vriespunt blijft schommelen, zal het ijs dat voor het opstijgen aan een vliegtuig kleeft niet vanzelf smelten.

Hoe kunnen we schade door hitte tegengaan?

Bij hogere temperaturen heb je meer of grotere koelvoorzieningen nodig voor luchthaventerminals en voor vliegtuigen aan de gate. Bij het ontwerpen van installaties en ondersteunende systemen kun je rekening houden met hogere temperaturen. Ook kun je voor materiaal kiezen dat beter tegen hitte kan of koelingen installeren.

Welke schade kan ontstaan door droogte?

De combinatie van toenemende hitte en droogte vergroot de kans op natuurbranden in de buurt van start- en landingsbanen. Zo ligt Eindhoven Airport naast bosrijk gebied, wat een extra risico vormt op warme dagen. Ook kunnen er vaker brand en stofwolken ontstaan in het groen langs start- en landingsbanen. Dit kan het vliegverkeer verstoren of zelfs stilleggen.

Hoe kunnen we schade door droogte tegengaan?

Bij het beheer van groen langs start- en landingsbanen kun je rekening houden met het risico op natuurbranden. Je kunt bijvoorbeeld het maaibeheer aanpassen. Ook kun je maatregelen nemen die de natuurlijke infiltratie van regenwater verbeteren.

Welke schade kan ontstaan door overstroming?

Door klimaatverandering worden luchthavens kwetsbaarder voor overstromingen. Schiphol en regionale luchthavens zoals Rotterdam-The Hague Airport en Lelystad Airport liggen ongeveer 4 tot 5 meter onder NAP. Daardoor zijn ze gevoeliger voor overstromingen dan een aantal andere regionale luchthavens, zoals Eindhoven Airport en Maastricht Aachen Airport. Wel is het zo dat er in Nederland een wettelijke normering van waterkeringen is, waardoor de overstromingskansen in principe gelijk blijven.

Schiphol

Schiphol ligt in de Haarlemmermeerpolder en heeft te maken met zoute kwel: zout water dat uit de grond omhoog komt. Deze zoute kwel kan toenemen door zeespiegelstijging. Zout is slecht voor de ruwheid van start- en landingsbanen. Of Schiphol in de toekomst vaker last krijgt zoute kwel, is onduidelijk. Dat is iets wat voor de toekomst moet worden gemonitord.

Hoe kunnen we de gevolgen van overstromingen beperken?

Er is speciaal aandacht voor maatregelen om Schiphol te beschermen tegen overstromingen. De kans op een overstroming in het Schipholgebied is klein, maar de effecten kunnen verschrikkelijk zijn voor de belangrijkste luchthaven van Nederland. Verstevigde dijken en wegen in het Schiphol-Oostgebied (Ringvaart) hebben het overstromingsrisico voor Luchtverkeersleiding Nederland en de luchthaven sterk verminderd.

Wat gebeurt er al aan klimaatadaptatie?

Luchthavens zijn er zelf verantwoordelijk voor dat ze goed functioneren. Tegelijk is de luchtvaart belangrijk voor de bereikbaarheid van Nederland. Daarom is het Nederlandse beleid erop gericht om de bereikbaarheid via luchtverkeer in Nederland te versterken. Om de luchtvaart te blijven versterken, is het nodig rekening te  houden met klimaatverandering. De luchtvaartsector maakt analyses en beleid om de risico’s van klimaatverandering te verkleinen. Een nationale en internationale uitwisseling van kennis en ‘best practices’ is hier onderdeel van. Op dit gebied wordt onder andere samengewerkt met andere Europese luchthavens.

Samenwerking KNMI en luchtvaart

Een goed voorbeeld van kennisuitwisseling geeft het KNMI. Het KNMI levert meteorologische diensten aan de Nederlandse luchtvaart. De Nederlandse luchtvaart gebruikt de weersvoorspellingen van het KNMI om het vliegverkeer zo veilig mogelijk te laten verlopen. Om de gevolgen van klimaatverandering te beperken, verbetert het KNMI voortdurend haar modellen. Zo kan het KNMI de luchtvaart en andere sectoren relevante informatie geven over het weer. Dit helpt de luchtvaartsector om de negatieve gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan.