Recreatie en toerisme
‘Recreatie en Toerisme’ is een belangrijke sector voor de Nederlandse economie. Volgens het CBS was de sector in 2017 goed voor ruim 82 miljard aan bestedingen. De sector beslaat 4,3% van het nationaal inkomen en is goed voor 7,5% van de werkgelegenheid.
De Recreatie en Toerisme sector hangt op tal van manieren samen met het klimaat. Om te beginnen spelen weer en klimaat een grote rol bij het kiezen van een vakantiebestemming of activiteit: zonnig en droog weer heeft vaak de voorkeur voor buitenactiviteiten. Temperatuurstijging brengt daarom kansen mee voor de sector. Naast het weer bepaalt de kwaliteit van het landschap in grote mate of een plek aantrekkelijk is voor een bepaalde vorm van recreatie. Denk maar aan schoon zwemwater of ‘mooie natuur’. Droogte, extreme hitte en zeespiegelstijging kunnen deze kwaliteit aantasten. Bovendien kan extreem weer schade en overlast veroorzaken aan bestemmingen faciliteiten. Het bollenschema (pdf, 1 MB) brengt de effecten van klimaatverandering voor de sector ‘Recreatie en toerisme’ in beeld.
Wat verandert er?
Een warmer klimaat
Door de temperatuurstijging wordt het zomerseizoen in Nederland langer. Traditioneel beslaat de zomer de maanden juni, juli en augustus, maar het ‘strandseizoen’ begint tegenwoordig al in april en loopt door tot en met oktober. Naast een langer zomerseizoen zorgt temperatuurstijging voor een grotere kans op aantrekkelijk weer voor veel buitenactiviteiten, zoals wandelen en fietsen. Tegelijkertijd betekent een warmer klimaat met meer zomeractiviteiten, dat er minder kansen zijn voor winteractiviteiten zoals schaatsen.
De kust, de steden en andere belangrijke recreatieve trekpleisters zullen in een warmer klimaat naar verwachting meer drukke dagen én drukkere dagen kennen. Daar komt de verwachte autonome groei van het toerisme nog bij. Er ontstaan dus mogelijk meer kansen voor de sector. Tegelijkertijd ontstaan er ook nieuwe uitdagingen zoals een vergrootte druk op infrastructuur en vervoer met meer kans op verkeersopstoppingen en het ontstaan van nieuwe knelpunten.
Een ander negatief gevolg van de stijgende zomertemperaturen is de toenemende kans op hittestress. Toeristen worden gezien als een relatief kwetsbare groep, omdat ze vaak de lokale omstandigheden niet kennen en veel buiten zijn op de warmste momenten van de dag.
Veranderingen in kwaliteit van water en landschap
Naast de directe invloed van klimaatverandering op toerisme via het weer, heeft klimaatverandering ook allerlei indirecte effecten, via de kwaliteit van landschap en water. De kwaliteit van het landschap is een belangrijke factor voor toeristen bij het kiezen van hun vakantiebestemming. Klimaatverandering kan deze kwaliteit veranderen. Beuken en berken bijvoorbeeld, kunnen slecht tegen droogte. Omdat er onder klimaatverandering mogelijk vaker droge jaren voorkomen, kan dit resulteren in verdroogde landschappen.
Recreatie en Toerisme zijn in Nederland vaak nauw verbonden met water: denk maar aan wandelen langs het water, zeilen, kanoën en zwemmen. Door klimaatverandering kan de beschikbaarheid en kwaliteit van dit water beïnvloed worden. Zo neemt door temperatuurstijging ook de temperatuur van oppervlaktewater toe. Daardoor neemt ook de kans op algenbloei toe, met zeer negatieve gevolgen voor de zwemwaterkwaliteit. Tegelijkertijd kan de waterschikbaarheid voor diverse activiteiten afnemen door het vaker voorkomen van droge perioden. Op lokaal en regionaal niveau kan toerisme een flink beslag leggen op de beschikbare hoeveelheden drinkwater, niet alleen door het watergebruik in de hotelkamer, maar ook door het indirecte watergebruik via water-intensieve activiteiten zoals golf. Met name in het zomerseizoen, wanneer de neerslag beperkt is en de watervraag vanuit landbouw en huishoudens juist groot, kan het toerisme eventuele waterschaarste danig verergeren.
Extreem weer en zeespiegelstijging
Daarnaast, kunnen toerisme en recreatie faciliteiten te maken krijgen met extreme gebeurtenissen die door klimaatverandering vaker en extremer kunnen voorkomen, zoals extreme regen, wateroverlast, overstroming, storm en hagelbuien. Daardoor kan schade aan faciliteiten ontstaan. Bovendien vergroot zeespiegelstijging in combinatie met extreem weer het risico op schade aan stranden, duinen, infrastructuur en toeristische faciliteiten aan de kust. Uit het buitenland zijn gevallen bekend waarin de toeristische sector het risico op schade door natuurgeweld niet meer kan verzekeren, omdat de kans erop door klimaatverandering te groot is geworden.
Hoe kan de Recreatie en Toerisme sector in Nederland zo goed mogelijk inspelen op klimaatverandering?
Partijen in de Recreatie en Toerisme sector kunnen zich op verschillende manieren aanpassen aan klimaatverandering. Om hitte-extreme en extreme regenval op te vangen, kunnen faciliteiten worden aangepast zodat de kans op overlast of schade afneemt. Om hittestress tegen te gaan kan men inzetten op het creëren van meer schaduw en koele plekken. Daarnaast kunnen campagnes gericht op toeristen helpen om het gedrag van toeristen aan te passen tijdens hete periodes. Het creëren van schaduw en koele plekken kan bovendien goed samengaan met maatregelen voor het opvangen van extreme regenbuien door in te zetten op vergroening. Slimme oplossingen kunnen ook een recreatieve functie krijgen. Denk maar aan het creëren van ruimte voor de rivier: naast meer waterberging is met dit programma meer ruimte voor recreatie gerealiseerd. In andere gevallen zijn ingrepen nodig om bepaalde landschappen in stand te houden, zoals bij de Nederlands kust. De zandmotor zorgt ervoor dat het strand gehandhaafd blijft.
Naast het opvangen van de weerextremen zal de sector moeten anticiperen op veranderingen in toerismestromen, bijvoorbeeld grotere en meer frequente stromen van toeristen naar het strand. Om tot integrale, adaptieve plannen te komen voor recreatie en toerisme onder klimaatverandering, zal de toeristisch-recreatieve sector betrokken moeten worden bij de ontwikkeling van adaptatiestrategieën voor de kust en natuurlijke landschappen en besluitvorming rondom de uitbreiding en/of beperking van vliegverkeer en de gevolgen voor toerisme stromen.
Contactpersoon
Team NAS
nas@minienw.nl
Deze pagina kwam tot stand met medewerking van de Environmental Systems Analysis groep (WUR) en Kenniscentrum Kusttoerisme, onderdeel van HZ University of Applied Sciences.
Bollenschema
