Ontwikkeling kans grondwateroverlast

In alle klimaatscenario’s neemt de neerslag in de winter toe. Een gevolg daarvan is dat de grondwaterstanden in de winter en het voorjaar (vaker) hoger kunnen komen te staan, kwel (uittredend grondwater) toeneemt en daarmee de kans op overlast groter wordt. Ook bodemdaling kan bijdragen aan grondwateroverlast. Veelvoorkomende typen grondwateroverlast zijn:

• Hoge luchtvochtigheid in huis en schimmelvorming door natte kruipruimtes of optrekkend vocht in muren. Dit kan leiden tot gezondheidsklachten.
• Doorslaand vocht in kelders, schimmelvorming en ondergelopen keldervloeren.
• Drassige natuur- en landbouwgebieden, tuinen en openbaar groen.

In de klimaatscenario’s is nemen ook periodes van droogte toe, waardoor grondwaterstanden juist vaker en verder uitzakken. Met beide veranderingen moet rekening worden gehouden. Je kunt ook zeggen: de dynamiek van de grondwaterstanden neemt toe.

Het kaartverhaal 'Grondwateroverlast' toont een kaart die aangeeft in welke gebieden de kans op grondwateroverlast door klimaatverandering stijgt. De kaart geeft niet aan waar in de huidige situatie wel of geen overlast optreedt. Het is daarom goed om de kaart te combineren met lokale kennis over plekken waar nu al grondwateroverlast voorkomt. Combineer het bijvoorbeeld met de meldingen over grondwateroverlast die een gemeente of waterschap heeft gekregen in het natte winterhalfjaar 2023-2024.

Aandachtsgebieden voor grondwateroverlast:

• In hoog Nederland kun je knelpunten verwachten langs de randen van de hoge zandgronden, beekdalen en plaatsen waar het grondwater door de aanwezigheid van ondoorlatende lagen moeilijk infiltreert.
• In laag Nederland gaat het om de randen van de duinen en duinvalleien, randen van droogmakerijen en de gebieden waarin bodemdaling optreedt.

Aandachtspunten

• De kansenkaart is onder meer gebaseerd op uitkomsten van landelijke modelleringen van grondwaterstandsverandering en heeft daardoor een grove ruimtelijke resolutie.
• Voor het bepalen van de verandering in de kans op grondwateroverlast is het Deltascenario ‘Warm’ gebruikt. Dit scenario combineert het KNMI’14-scenario WH met een lage economische groei, wat leidt tot de grootste toename van de gemiddeld hoogste grondwaterstand. Dit scenario gaat uit van een nat winterhalfjaar, een hoge neerslagintensiteit in de zomer en een gematigde grondwateronttrekking. Ook bodemdaling is in dit scenario verwerkt.
• Omdat de kans op grondwateroverlast vooral wordt bepaald door landschappelijke kenmerken en watersysteemkenmerken, verandert het kaartbeeld nauwelijks bij gebruik van de KNMI’23-scenario’s.
• Of ergens overlast optreedt is vaak afhankelijk van zeer lokale condities, zoals: is er op de locatie een drainagevoorziening aanwezig? Ook maakt het veel uit hoe gevoelig de bebouwing is. Een souterrain van 80 jaar oud is bijvoorbeeld gevoeliger dan een moderne betonnen kelder. Verder kunnen de staat van het riool, ondergrondse obstakels die de grondwaterstand beïnvloeden of de aanwezigheid van bomen invloed hebben.