Meerlaagsveiligheid op Schouwen-Duiveland

Overstromingsbestendigheid is geen garantie op volledige bescherming tegen bijvoorbeeld de gevolgen van de zeespiegelstijging, maar de kwetsbaarheid van Schouwen-Duiveland in het geval van een overstroming kan wel verminderd worden. Deze studie is een verkenning van de wijze waarop overstromingsrisico’s kunnen worden beheerst. Hiervoor zijn de karakteristieken van Schouwen-Duiveland in kaart gebracht. Er zijn voorbeelden gegeven hoe een overstromingsbestendiger wegenstructuur kan worden gerealiseerd op de lange termijn.

Resultaten

Uit de studie blijkt dat de kwetsbaarheid van Schouwen-Duiveland kan worden verminderd door het nemen van maatregelen in de sfeer van meerlaagsveiligheid.

Zoals  bij de “gebiedspilots waterveiligheid” (Nationaal Waterplan) zijn ook voor de pilot Schouwen-Duiveland strategieën opgesteld. Hierbij is gefocust op het doel “een overstromingsbestendiger wegenstructuur (2050-2100)”. De strategieën zijn tot stand gekomen op basis van de karakteristieken van Schouwen-Duiveland, veldbezoek en de verschillende aspecten Meerlaagsveiligheid (Nationaal Waterplan, 2009). Er is een drietal strategieën voorgesteld:

1. “Traditioneel plus” - De huidige veiligheidsfilosofie wordt gecontinueerd. Het risico van overstromen wordt verkleind door de twee relatief kwetsbare plekken bij de damaanzetten van de Brouwersdam en de Oosterscheldekering extra te versterken. Hiermee wordt een (naar verwachting) significante bijdrage in veiligheid bereikt. Daar waar mogelijk worden aanpassingen aan waterkeringen meegekoppeld met andere functies zoals recreatie, natuur of een weg op de kering. De voorkeur wordt dan ook gegeven aan een waterkering die zowel in de hoogte als in de breedte ruim gedimensioneerd is.
2. “De ruggengraat” – De ruggengraat loopt van oost naar west, ligt hooggelegen en heeft voldoende capaciteit voor evacuatieverkeer. Hiermee ontstaat een overstromingsbestendige weg die op de korte termijn een positieve impuls zal geven aan de economische activiteiten op het eiland en ook voor de langere termijn overstromingsbestendig is. Vanwege de hoge ligging van de weg is een combinatie met andere functies een logische keuze. Opvanglocaties worden gezocht op de hoger gelegen delen vergezeld van bijbehorende evacuatieroutes.
3. “Infrastructuur volgt landschapsstructuur” - Hierin wordt een overstromingsbestendige infrastructuur gerealiseerd die de landschapsstructuur van het eiland volgt. De hoge, overstromingsbestendige routes liggen zo veel mogelijk op de aanwezige dijken of hoger gelegen gronden. De openheid van de meest open polder wordt niet doorsneden. Hier wordt de weg alleen verbreed, niet verhoogd. Opvanglocaties worden gezocht langs de keringen langs de kust en in de hoger gelegen delen van het eiland.

De overstromingsbestendigheid van Schouwen-Duiveland kan verder worden vergroot door:

• Verbeteren van de bewustwording en de zelfredzaamheid van bewoners (hoe hoog ligt mijn huis, waar is de dichtstbijzijnde opvanglocatie, hoe kom ik daar, wat zit er in een noodpakket);
• Het verbeteren van veilige opvanglocaties bij overstroming met voldoende capaciteit. Zowel in eigen huis (waterproof maken, overstromingsbestendig bouwen, drijvende woningen) als opvanglocaties op Schouwen- Duiveland zelf. Nieuwe opvanglocaties kunnen worden gekoppeld aan diverse functies waaronder waterveiligheid (waterkering), infrastructuur (weg), recreatie (uitzichtpunt), sportgelegenheid etc;
• Bevorderen dat nieuwe ontwikkelingen worden gerealiseerd op hoger gelegen gronden en / of rekening wordt gehouden met evacuatieroutes naar een veilige locatie en voorkomen van schade;
• Kwetsbare gebieden (vitale infrastructuur of dorpen) beschermen door bijvoorbeeld een compartimenteringsdijk of door water elders tijdelijk op te vangen en vervolgens versneld af te voeren om de kwetsbare gebieden te ontlasten.

Er wordt in het rapport ook een aantal aanbevelingen geformuleerd over beleid en planvorming rondom meerlaagsveiligheid:

• Een nationaal, regionaal en lokaal gedragen ambitie t.a.v. meerlaagsveiligheid, inclusief financiële onderbouwing en verantwoordelijkheden.
• Berekenings-/wegingsmethodiek, ook voor gevolgen van een overstroming uitwerken in maatregelen
• Participatieproces/ stimuleringteam met waterschap, gemeente, provincie, rijk en projectontwikkelaars.
• Transparantie over en bewustwording van de risico’s in het geval van een overstroming, voor zowel de huidige situatie als bij het maken van nieuwe plannen in beeld te brengen.
• Toegankelijke databank met mogelijke maatregelen tegen overstroming, wateroverlast, hitte en droogte met hun kenmerken (ook voordelen voor leefomgevingskwaliteit en economische waarde) te realiseren.