Enschedese klimaatpraat: online dialogen voor een klimaatbestendige stad

Wat was het doel van de dialogen?

Enschede wilde met de klimaatdialogen de volgende doelen bereiken:

• Alle deelnemers bewustmaken van het veranderende klimaat en de gevolgen daarvan voor Enschede. En laten zien hoe je ook zelf maatregelen kunt nemen om de omgeving aan te passen.

• Vaststellen welke risico’s deelnemers wel en niet accepteren. Waar ligt de grens?

• Input ophalen om bouwstenen te formuleren voor de klimaatadaptatiestrategie waar de gemeente nu aan werkt, en die volgens de planning in juni 2021 verschijnt.

Hoe heeft Enschede het aangepakt?

De gemeente heeft in oktober en november 2020 zes klimaatdialogen gevoerd met verschillende doelgroepen. In december heeft ze er nog twee georganiseerd voor medewerkers van de gemeente, en in februari 2021 een met verschillende gemeenteraadsleden. Daarnaast is er nog een enquête verspreid onder ruim 1500 inwoners, met vragen over klimaatverandering en over de acceptatie van risico’s. Hieronder lees je welke dialogen er in oktober en november zijn gevoerd.

• Klimaatpraat met studenten en onderwijsinstellingen: Deze dialoog vond plaats in de Week van de Duurzaamheid die werd georganiseerd door Universiteit Twente, Hogeschool Saxion en het ROC van Twente. De gemeente ging in gesprek met studenten en docenten. Dat gebeurde via het ‘Klimaateffectenspel’. Door dit spel samen te spelen werden de deelnemers zich bewuster van de gevolgen van klimaatverandering. Ook kwamen ze met elkaar in gesprek over verschillende belangen, wensen en kansen.
• Dialoog binnen de gemeente: Ambtenaren van verschillende domeinen gingen met elkaar in gesprek over de rol van de gemeente bij klimaatadaptatie. Aan de orde kwamen de verantwoordelijkheden, mogelijke aanpakken en oplossingen. Ook bespraken ze met elkaar welke risico’s ze wel en niet accepteren en keken ze naar mogelijkheden om adaptatiemaatregelen in hun eigen werkveld te integreren.
• Gebiedsdialoog bedrijventerreinen en winkelgebieden: De gemeente ging in gesprek met eigenaren en andere stakeholders op bedrijventerreinen en in winkelgebieden. Wat zijn de gevolgen van extreem weer voor deze gebieden? Wat betekent het bijvoorbeeld voor de gezondheid van de mensen die daar werken? Blijven klanten vaker weg? Wat betekent het voor het bedrijfsproces? En wat zijn mogelijke kansen voor klimaatadaptatie?
• Gebiedsdialoog De Groene Omgeving: Dit was een dialoog met hoveniers, beheerders van parken en recreatiegebieden, natuurorganisaties, en terreinbeheerders van grote organisaties. Met hen ging de gemeente in gesprek over de gevolgen van extreem weer op het groen binnen en buiten het stedelijk gebied. Het doel was om het bewustzijn over de gevolgen te vergroten en de risico’s te bepalen. Het gesprek ging vooral over hoe groen kan bijdragen aan klimaatadaptatie.
• Sectordialoog Vastgoed: Deze dialoog met vastgoedpartijen ging over de gevolgen van extreem weer op en rond gebouwen. Het gesprek was bedoeld om het bewustzijn te vergroten en om samen een adaptatieaanpak te bespreken en oplossingen te verzamelen. Aan de dialoog deden woningcorporaties, onderwijs- en kennisinstellingen, en huurdersverenigingen mee.
• Gebiedsdialoog Woonwijken: In deze dialoog is de gemeente in gesprek gegaan met wijkraden van de verschillende wijken, ook in het landelijk gebied. Met deze dialoog wilde de gemeente het bewustzijn vergroten en de acceptatie van klimaatrisico’s bepalen. Ook deelden de wijkraden in het gesprek wat er speelt bij bewoners en wat hun belangen zijn. Tot slot deden de deelnemers een eerste aanzet om ambitieniveaus en oplossingsrichtingen te bepalen voor een adaptatiestrategie op wijkniveau.

Deelnemer van sectordialoog Vastgoed: ‘Erg goede sessie. Ik wilde eigenlijk alleen heel even meedoen, maar werd er helemaal in gezogen.’

Wat hebben de dialogen opgeleverd?

De dialogen hebben inzichten opgeleverd over de acceptatiegrens van verschillende risico’s op het gebied van wateroverlast, hitte en droogte. Die inzichten kan de gemeente gebruiken om keuzes te maken over adaptatiemaatregelen. Daarnaast hebben de dialogen verschillende bouwstenen opgeleverd voor de strategie die dit jaar zal verschijnen:

• Bewustwording: er komt (nog) meer aandacht voor bewustwording van klimaatadaptatie, zowel binnen de gemeentelijke organisatie als bij burgers en andere partijen.
• Samenwerken: de gemeente wil meer samenwerken met particulieren, zoals maatschappelijke organisaties, inwoners en ondernemers.
• Borgen: de gemeente wil klimaatadaptatie inbedden in visie en beleid en borgen in werkprocessen.
• Integraal werken: door wijkgericht en integraal te werken, wordt klimaatadaptatie zo vroeg mogelijk meegenomen bij herinrichtings-, onderhouds- en nieuwbouwopgaven.
• Lerend doen: de gemeente gaat uit van ‘lerend doen’ door goede ervaringen als voorbeeld te gebruiken voor eigenaren van privaat terrein.

Deelnemer van dialoog binnen de gemeente: ‘Het was interessant en leuk om aan de Klimaatpraat mee te doen. Nu een fysieke bijeenkomst niet mogelijk is, lukte het met de gekozen aanpak best goed om de bijeenkomst levendig en dynamisch te houden.’

Leerpunten

Van de verschillende dialogen heeft de gemeente veel geleerd:

• Het is niet makkelijk om mensen, en dan vooral ondernemers, zover te krijgen om 2,5 uur tijd vrij te maken voor een online bijeenkomst van de gemeente.
• Maar tijdens de sessies zelf vloog die 2,5 uur volgens de deelnemers voorbij. De sessie begon met een plenair deel om bewustwording te creëren, en daarna volgde een interactief deel in groepjes. Die opbouw werkte erg goed.
• De tools Mentimeter en Mural boden goede ondersteuning. Mensen laten stemmen werkte het beste in Mentimeter. Dat sprak ook meer tot de verbeelding dan een bord in Mural. Maar Mural was weer ideaal voor het presenteren van de eindresultaten in een risicomatrix.
• Door de enthousiaste reacties van de eerste interne klimaatdialoog heeft de gemeente nog twee extra interne dialogen georganiseerd. In totaal deden daar 75 collega’s aan mee: een overweldigende opkomst.
• Vooral de interne klimaatdialogen hebben tot meer bewustwording geleid. Zo heeft de afdeling Verkeer medewerkers klimaatadaptatie pasgeleden aan tafel gevraagd om haar te adviseren over waterberging bij de herinrichting van wegen. Dat gebeurde daarvoor nauwelijks.

Met deze dialogen zijn dus zaadjes geplant! Nu is het zaak om de zaadjes te laten uitgroeien tot een diepgewortelde boom die niet uit het landschap verdwijnt.

Contactpersoon

Lies Rubingh
Gemeente Enschede
l.rubingh@enschede.nl