“Alles klimaatbestendig ontwerpen, daar ligt de oplossing”

Gepubliceerd 1 juni 2023

Op donderdag 11 mei vond in Lelystad de eerste regionale kennisbijeenkomst plaats ter afsluiting van zeven jaar NKWK-onderzoekslijn Klimaatbestendige Stad. De organisatie was mede in handen van STOWA, Stichting RIONED en Samen Klimaatbestendig. Experts en gebruikers van de hulpmiddelen en tools die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld, wisselden van gedachten. Een impressie van een interactieve bijeenkomst.

Zonder spiekbriefje

Jornt Ozenga, gemeentesecretaris van Lelystad, houdt het spiekbriefje voor de opening van deze middag voor de IJsselmeerregio (Flevoland en het Noorderkwartier) in zijn binnenzak, zegt hij. “Ik heb al eens eerder de fout gemaakt om iets te vertellen over de inhoud, terwijl ik er eigenlijk geen verstand van had. Dat doe ik niet nog een keer.”

Vandaag is het aan de klimaatadaptatie-professionals om kennis te delen die in onderzoeken en projecten is opgedaan. Een anekdote wil de gemeentesecretaris nog wel kwijt. “Ik zat hier deze week in vergadering over de woningbouwopgave. Daar merkte ik dat stenen niet langer het uitgangspunt zijn, maar water en natuur. Ik denk dat dat een mooie stap is. De oplossing ligt bij de inrit: from scratch alles klimaatbestendig ontwerpen. Daarin spelen jullie allemaal een belangrijke rol.”

Wat speelt er in de regio?

Met die opsteker op zak schetsen Lieselotte Tolk van Klimaatadaptatie Flevoland (KAF) en Karel Bruin-Baerts namens het netwerk Samen Blauwgroen (Noorderkwartier) de stand van zaken in de regio. De raadzaal van het stadhuis is flink gevuld met belangstellenden. “In Flevoland hebben we tot nu toe nog geen last gehad van clusterbuien door klimaatverandering”, stelt Tolk. “Dat maakt het probleem deels theoretisch en soms een beetje abstract.” Hittestress en droogte zijn wél steeds meer aan de orde.

Tolk benoemt de ‘opwaartse spiraal’ waarlangs het KAF opereert: weten-willen-werken. In alle gemeenten lopen projecten vanuit de Impulsregeling, er wordt gewerkt aan een regionale adaptatiestrategie en er komt een subsidieregeling voor klimaatmaatregelen die bewoners zelf kunnen treffen. Maar het belangrijkste, zegt Tolk, is samenwerking. “Klimaatadaptatie kun je niet alleen.”

Klimaatatlas

Bruin-Baerts, programmamanager Ruimtelijke Adaptatie bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) weet daar alles van. “In het Noorderkwartier zijn meer dan driehonderd partijen betrokken bij de aanpak van klimaatadaptatie, met in totaal meer dan drieduizend netwerkers. Wij nemen kennis daarbij als leidraad. Deze wordt gedeeld via hhnk.klimaatatlas.net. Hierin kun je tot op huisniveau zien wat de kans is dat de boel onderloopt bij wateroverlast. Dat maakt de urgentie zichtbaar.”

Eerst was het hoogheemraadschap aanjager in de samenwerking, nu moet HHNK volgens Bruin-Baerts hard rennen om de ontwikkelingen bij te houden. Hij vindt het interessant om nu de verbinding met de andere kant van het IJsselmeer aan te gaan: “Kijken hoe de buren het doen”, noemt hij het. “Je kunt altijd van elkaar leren.”

Lagerhuisdebat

En juist dat is ook de insteek van de kennisbijeenkomst. Die leergierige houding moet nog even groeien tijdens een Lagerhuisdebat onder leiding van André Rodenburg van Samen Klimaatbestendig. Op stellingen (zoals ‘Maatregelen en activiteiten op particulier terrein zijn nice to have en vooral bedoeld voor bewustwording’) reageren de aanwezigen met de voeten: de voorstanders groeperen zich aan de ene kant, de tegenstanders aan de andere. Na steekproefsgewijze onderbouwingen door beide partijen krijgen de deelnemers de kans om van ‘kamp’ te wisselen. Eerst laat niemand zich door de andere zienswijzen overtuigen, maar gaandeweg durven sommigen de overstap wel aan. Ook dat hoort bij samenwerking.

Kennisrevue

Kees Broks van NKWK-STOWA laat in een sneltreinvaart een selectie van ontwikkelde kennishulpmiddelen de revue passeren. De tools zijn thematisch ingedeeld naar ‘Inzicht in de opgave’; ‘Strategieontwikkeling’; ‘Ontwerp van maatregelen’ en ‘De werking van maatregelen’. “Je hoeft niet meteen alles te snappen”, stelt Broks zijn publiek op voorhand gerust, “Alles is beschikbaar op het Kennisportaal Klimaatadaptatie via de projectpagina van het NKWK onderzoekslijn Klimaatbestendige Stad, en als download via KennisRevue Kennis in Regio x Klimaatbestendige Stad 2023.”

Verdiepende deelsessies

Na een korte pauze gaan de deelnemers uiteen voor verdiepende deelsessies. De eerste ronde heeft als overkoepelend thema ‘Extremen, kansen, ambities en omgaan met onzekerheden’, de tweede ronde gaat over ‘Maatregelen en strategie op verschillende schaalniveaus’.

Hoe blijven we kennis delen?

Na afloop van de workshoprondes is er een afrondend interview door Freek Huijser van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, met Lieselotte Tolk en Karel Bruin- Baerts. Via Mentimeter worden de vragen ook meteen aan het aanwezige publiek gesteld. ‘Hoe kunnen we het delen van kennis binnen en tussen de regio’s stimuleren?’, luidt de eerste. Terwijl Bruin-Baerts suggereert dat het prettig zou zijn om ook eens wat concrete casussen naast elkaar te plaatsen en Tolk pleit voor specialistische aansluiting tussen partijen, vullen de grote beeldschermen aan de wand van de raadzaal zich met suggesties vanuit het publiek.

‘Samen Klimaatbestendig is een mooie spil’, valt te lezen, maar ook ‘regionale kenniscoördinatoren zijn nodig’. Als de vraag gesteld wordt welke rol rijk en regio’s kunnen spelen, verschijnt onmiddellijk op het scherm: ‘€€€’. Maar geld alleen lost het niet op, daarover zijn de meeste professionals het deze middag wel eens. “Hoe vind je de juiste kennis en mensen? Dat is de cruciale vraag”, verwoordt Bruin-Baerts. “En ook: wat doen we met die kennis? Er valt nog veel te bespreken.”

Volgende kennisbijeenkomsten

Op 7 september is de regio Zeeland en Zuid-Hollandse eilanden aan de beurt voor een op maat gemaakte kennissessie. Op 10 oktober is er een sessie in de regio Noord en in regio Midden op 31 oktober. Zodra definitieve data en inhoudelijke programma’s bekend zijn voor de regio’s Holland|West, Oost en Zuid, verschijnen de aankondigingen in de evenementen-agenda.