Deltares: maak grondwatersysteem leidend in Nederland
Er is in Nederland steeds minder grondwater beschikbaar en de kwaliteit neemt af. Dit leidt tot verdrogende en vervuilde natuurgebieden, en mogelijk ook tot drinkwatertekorten en watertekorten voor de landbouw. Klimaatverandering versterkt de druk op het grondwater. In het rapport ‘Integrale Grondwaterstudie Nederland’ heeft Deltares samen met Wageningen Environmental Research beschreven wat de opgaven, aandachtspunten en mogelijke oplossingen voor het grondwater zijn op landelijke schaal.
Verhoog grondwaterstand en maak grondwatersysteem leidend
Met het rapport wil Deltares beleidsmakers, beheerders en grootgebruikers helpen om bij verschillende ruimtelijke opgaven water en bodem sturend te maken. Daarvoor is het nodig om de grondwaterstanden te verhogen en de grondwatervoorraad te beschermen. De grondwaterstanden zijn namelijk sterk gedaald en kunnen erg schommelen. Om het grondwater ook in de toekomst te kunnen gebruiken als bron van schoon water, moeten we het land en water zo gaan gebruiken dat het natuurlijke grondwatersysteem leidend is.
Grondwater heeft invloed op vijf thema’s
Grondwater heeft invloed op vijf thema’s: verdroging natuur, bescherming grondwaterkwaliteit, energie en grondwater, stedelijk gebied, en zoetwatervoorziening. Daar zitten de aandachtspunten en mogelijk ook de oplossingsrichtingen. De vijf thema’s laten zien dat het niet alleen belangrijk is om maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat het grondwater wordt aangevuld. Het is ook belangrijk om maatregelen te nemen die de grondwaterkwaliteit beschermen. Het is slim om deze maatregelen mee te koppelen met de landbouw- en energietransitie of met stedelijke innovaties.
Verdroging natuur groot probleem
Op de hogere zandgronden is verdroging van de natuur een groot probleem. Om verdere verdroging tegen te gaan, moeten de grondwaterstanden omhoog. Daarnaast moeten kwelstromen hersteld worden. Dit is water dat onder druk uit de bodem omhoog stroomt. Kwelstromen dragen bij aan de biodiversiteit. Je kunt kwelstromen herstellen door grondwater in een gebied vast te houden, door minder grondwater te onttrekken of door actief grondwater aan te vullen. Het verhogen van de grondwaterstanden heeft wel gevolgen voor het gebruik van land en water rondom natuurgebieden. Je zult daar bijvoorbeeld van een intensieve landbouw naar natuurinclusieve of biologische landbouw moeten gaan.
Ook de kwaliteit van grondwater wordt bedreigd
De kwaliteit van het grondwater wordt bedreigt door menselijke activiteiten. En vies grondwater krijg je niet zomaar schoon. Het kan zich ook over grote afstanden verplaatsen en heel diep de bodem zakken. Om de risico’s hiervan op drinkwater, natuur en industrie tegen te gaan, is het nodig het grondwater te beschermen. Dat kan door vervuiling te voorkomen of verminderen en door de aanwezige vervuiling te monitoren.
Verminder de winning van grondwater
Het is onzeker of er in de toekomst genoeg grondwater beschikbaar is voor drinkwater, landbouw en industrie zonder dat dit leidt tot verdere verdroging van de natuur. Een mogelijke oplossing hiervoor is om in sommige sectoren minder grondwater te gebruiken. Ook kun je denken aan innovaties om water te besparen. Een andere oplossing is kwalitatief goed water duurder maken. Verder kun je de winning van grondwater meer laten afhangen van de situatie. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om geen water te winnen op plekken die al lange tijd droog zijn.
