Natuurbranden in Nederland een steeds groter probleem

Gepubliceerd 24 januari 2023

Natuurbranden worden door klimaatverandering een steeds groter probleem, ook in Nederland. Ze zullen niet alleen vaker voorkomen, maar ook vaker onbeheersbaar zijn. Daarvoor waarschuwen deskundigen van het KNMI, de Wageningen University & Research, de Vrije Universiteit in Amsterdam, Deltares en het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV). Zij hebben onderzocht hoe het risico op natuurbrand zich in Nederland ontwikkelt en doen aanbevelingen om de risico’s zoveel mogelijk te beheersen.

Hoge kans op natuurbranden met grote gevolgen

Een groter deel van Nederland zal geconfronteerd worden met meer natuurbranden. Ook wordt de periode van risico op natuurbranden langer: natuurbrand kwam tot nu toe vooral voor in de lente, maar zal steeds vaker ook voorkomen in de zomer. Verder zullen natuurbranden zich vaker ontwikkelen tot branden die niet meer geblust kunnen worden en die pas stoppen als er geen brandbaar materiaal meer in de buurt is. Omdat Nederland daarnaast steeds verder verdicht, leiden deze risico’s tot een hoge kans op natuurbranden met grote gevolgen voor gezondheid, welzijn, natuur en economie.

Hoe verandert het risico op natuurbrand?

Het risico op natuurbrand wordt in korte tijd veel hoger. Dat komt doordat de factoren droogte, warmte en (lage) relatieve luchtvochtigheid elkaar versterken. De ontwikkeling van het natuurbrandrisico is dus geen lineair proces. Dat verklaart waarom het risico op natuurbrand sneller toeneemt dan dat het klimaat verandert.

Maak natuurbrand structureel onderdeel van brandweerzorg

De eerste aanbeveling van dit onderzoek is om het voorkomen en bestrijden van natuurbranden structureel onderdeel te maken van het systeem van de brandweerzorg. Dat systeem is tot nu toe vooral gericht op het voorkomen, beperken en bestrijden van kleinere branden in gebouwen. Het is helemaal niet ontworpen op het beheersen van natuurbranden. Dat moet snel veranderen. Dat kan door natuurbrandbeheersing integraal op te nemen in het brede werk van de brandweerzorg. Ook moet er een nationaal actieplan voor natuurbranden komen, dat zich richt op klimaatadaptatie, klimaatmitigatie en op het ingrijpen door de brandweer. Dit actieplan kan worden gebaseerd op het systeem van meerlaagse veiligheid dat nu geldt bij overstromingen.

Weeg natuurbrandrisico mee bij de inrichting van het landschap

De tweede aanbeveling gaat over de inrichting van het landschap. In Nederland is er een nauwe samenhang tussen natuur, wonen, zorg, recreatie en andere functies. Dat maakt de samenleving kwetsbaar voor de gevolgen van een natuurbrand. Als je in omgevingsvisies en -plannen al rekening houdt met natuurbrandrisico’s kun je die kwetsbaarheid verminderen. Dat kan bijvoorbeeld door wonen en zorg niet te dicht bij natuur te plannen.

Meer kennis nodig

Overheden, brandweer en terreinbeheerders hebben tot slot behoefte aan handelingsperspectief: wat kunnen zij doen om de risico’s te verkleinen? Daarvoor is in de eerste plaats meer kennis nodig. Zo is er meer onderzoek nodig naar hoe en waar natuurbranden ontstaan en onder welke omstandigheden. En naar welke manieren van bestrijden er zijn gebruikt en in welke gevallen een natuurbrand zich niet heeft uitgebreid. Ook is er onderzoek nodig naar alternatieve manieren om natuurbranden te beheersen.

Hoe groot zijn de risico’s in jouw gebied?

Wil je weten hoe groot in jouw gebied de kans is dat er een natuurbrand ontstaat? Bekijk dan in de Klimaateffectatlas de kaart Natuurbrandgevoeligheid en lees het bijbehorende kaartverhaal.