Onderzoek naar kosten en baten van adaptatiemaatregelen in Metropoolregio Amsterdam

De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is een samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland, dertig gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam. Zij werken samen vanuit een gedeelde visie aan sterke innovatieve economie, snellere vervoersverbindingen en voldoende ruimte voor wonen, werken en recreëren. Meer informatie vind je op de website van de Metropoolregio Amsterdam.

Kosten…

De adviesbureaus hebben onderzocht welke maatregelen er nodig zijn en hoeveel ze gaan kosten om te voldoen aan de normen en richtlijnen uit de Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving. Uit dit onderzoek blijkt dat de kosten oplopen tot ongeveer 12,6 miljard euro in een periode van dertig jaar tijd. Hier zitten ook de kosten voor beheer en onderhoud in.

En baten

Voor de maatregelen zijn ‘effectenbomen’ gemaakt: deze laten zien wat de maatregelen opleveren. Direct en indirect leveren de maatregelen in totaal 11,1 miljard euro op, vooral door schade die voorkomen wordt. Het gaat hier zowel om eenmalig baten als om baten die jaarlijks terugkeren. Daarnaast zijn niet alle baten in euro’s uit te drukken, bijvoorbeeld vermeden effecten van hitte op de gezondheid of de positieve effecten op de biodiversiteit.

Schade voorkomen

Om de Metropoolregio Amsterdam te beschermen tegen de gevolgen van extreem weer, zijn er in ieder geval maatregelen nodig die regenwater bergen, het hitte-eiland-effect in stedelijk gebied tegengaan en verdroging voorkomen. Wat de maatregelen vooral opleveren? Ze voorkomen schades, zorgen dat er minder vraag is naar energie tijdens hittegolven en zorgen ervoor dat de waarde van huizen en gebouwen stijgt. De baten van deze maatregelen zullen we niet alleen merken in de toekomst, maar ook nu al. Want extreem weer leidt nu al tot schade en overlast.

Enkele maatregelen zorgen voor hoge kosten

Volgens het onderzoek wordt beheer en onderhoud de komende dertig jaar een grote kostenpost. Daar gaat bijna de helft van het totale bedrag heen. Maar deze kosten zouden lager kunnen uitvallen door innovatie en efficiënter beheer. Ook zouden de kosten omlaag kunnen als goedkopere groene maatregelen meer de ruimte krijgen. Een fors deel van de berekende kosten gaat daarnaast naar het bergen van regenwater onder verhard oppervlak en naar ophoogmateriaal tegen bodemdaling.

Kosten op bedrijventerreinen veel lager

In de analyse van de kosten en de baten valt ook op dat maatregelen op bedrijventerreinen relatief veel opleveren. Dat komt omdat de kosten op bedrijventerreinen in verhouding veel lager zijn, doordat je er makkelijker goedkopere maatregelen kunt nemen, zoals de aanleg van waterbergende wegen, blauwe daken en wadi’s. Dit biedt kansen om op bedrijventerreinen het verschil te compenseren voor plekken waar de kosten iets hoger zijn dan de baten.

Aanbevelingen om kosten laag te houden

Om de kosten zo laag mogelijk te houden, doet het rapport verschillende aanbevelingen:

• Begin met laaghangend fruit: kijk per locatie welke maatregel je het beste en het makkelijkste kunt nemen.
• Neem de adaptatiemaatregelen bij nieuwe gebiedsplannen direct aan het begin mee.
• Neem bij andere projecten adaptatiemaatregelen zoveel mogelijk mee: koppel de maatregelen aan bestaande programma’s en plannen voor de aanpak van de openbare ruimte.
• Houd rekening met schaalvergroting en leereffecten: leg de maatregelen flexibel en in fases aan, zodat je kunt profiteren van innovaties.
• Stimuleer private partijen om ook een bijdrage te leveren door hen actief te betrekken en zelf het goede voorbeeld te tonen.

Pilots opstarten

Omdat dit een verkennend onderzoek is, is er nog vervolgonderzoek nodig. Bijvoorbeeld naar wat de daadwerkelijke kosten en baten zijn van investeringen in adaptatiemaatregelen op een specifieke locatie. Zijn er nog juridische hobbels? En welke strategie kan de Metropoolregio Amsterdam (MRA) het beste gebruiken om adaptatiemaatregelen te financieren? Verder is er nog een aantal baten die niet in de analyse is meegenomen door gebrek aan data of beschikbare methoden. Denk aan een betere sociale cohesie door meer groen of een beter vestigingsklimaat voor bedrijven als gevolg van adaptatiemaatregelen. Het is slim om hier onderzoek naar te doen.

Verder loont het om direct aan de slag te gaan met adaptatiemaatregelen omdat een groot deel van de baten bestaat uit vermeden schade. De MRA en het Rijk hebben afgesproken om een aantal pilots op te starten in verschillende MRA-gemeenten. Het doel hiervan is om tot investeringsmodellen te komen voor adaptatiemaatregelen in de gebouwde omgeving, voor zowel bestaande bouw als nieuwbouw.