WRR wil meer aandacht voor de sociale kant bij klimaatadaptatie

Sociale factoren cruciaal

Volgens de WRR zijn drie sociale factoren heel belangrijk om klimaatbestendiger te worden:

1. Hoe mensen omgaan met de onzekerheid van klimaatdreigingen: mensen verschillen in hoe ze naar klimaatrisico’s kijken. Soms leidt dat tot onnodige stress of tot de verkeerde maatregelen. Ook kunnen mensen gevaren juist onderschatten.
2. Sociale cohesie: een hoge sociale cohesie betekent dat mensen goed met elkaar kunnen samenleven. Dit heeft meestal een positief effect op de gevolgen van een extreme weergebeurtenis. Als de mensen in een buurt elkaar kennen en gewend zijn elkaar te helpen, biedt dat bijvoorbeeld extra bescherming.
3. Sociaaleconomische positie: mensen met een zwakkere sociaaleconomische positie zijn kwetsbaarder voor klimaatdreigingen. Als je in een ruime en koele woning leeft met een grote tuin, heb je bijvoorbeeld minder last van een hittegolf dan als je in een kleine, warme studentenkamer woont.

Vertrouwen in de overheid

Gevaarlijke situaties in het verleden werken door in het heden. Gemeenschappen die bijvoorbeeld vaak te maken hebben gehad met extreme weergebeurtenissen passen hun manier van leven aan. Volgens de WRR is dat niet altijd positief. Zo kan de aandacht voor andere, onbekendere dreigingen verslappen. Ook kunnen mensen minder vertrouwen krijgen in de overheid.

Versterk sociale ontmoetingsplekken

Wijken waar mensen elkaar helpen, herstellen sneller na een ramp. De WRR vindt dat de overheid meer moet doen om sociale ontmoetingsplekken te versterken. Denk aan buurtcentra, scholen of bibliotheken waar mensen heen kunnen tijdens een extreme gebeurtenis. Maar ook aan initiatieven van bewoners die elkaar willen helpen. De WRR adviseert overheden om ambities op het gebied van fysieke veiligheid en maatschappelijke veerkracht met elkaar te combineren. En om eerst maatregelen te nemen in wijken waar veel mensen kwetsbaar zijn voor klimaateffecten.

Maatschappelijke veerkracht

Het is belangrijk dat maatregelen voor klimaatadaptatie niet alleen gaan over de ruimtelijke omgeving, maar ook over de mensen die er wonen. Maar de focus in het Nederlandse adaptatiebeleid ligt vooral op publieke, fysieke beschermingsmaatregelen op het gebied van waterveiligheid. Toch kun je nooit honderd procent beschermd zijn tegen alle risico's. Dit betekent dat bewoners en ondernemers ook zelf moeten investeren in hun leefomgeving of hun bedrijven.

Deltaprogramma als voorbeeld

De overheid zou partijen in het sociale domein, het ruimtelijk domein en het veiligheidsdomein moeten stimuleren om samen de sociale weerbaarheid te versterken. De werkwijze en ervaringen van het Deltaprogramma kunnen hier een voorbeeld voor zijn, met de Deltacommissaris als verbinder die buiten politieke belangen om voor een langere periode kennisdeling, samenwerking en innovatie kan stimuleren. Zo’n programma kan ook helpen om de sociale kant van klimaatadaptatie beter aan te pakken.

Investeren in data en monitoring

De WRR vindt het ook belangrijk dat mensen duidelijke informatie krijgen over klimaatrisico's en dat ze weten wat ze zelf kunnen doen om zich ertegen te beschermen of ermee om te gaan. Daarvoor is het nodig om te investeren in het verzamelen van de juiste data en in de monitoring van adaptatie. Hierbij moet de overheid de bestuurlijke durf hebben om transparant te zijn over welke klimaatrisico’s ze aanpakt en wat de beleidsdoelen zijn.

Andere klimaatdreigingen

Verder merkt de WRR op dat Nederland op het gebied van waterveiligheid duidelijke normen heeft opgesteld. De strijd tegen het water maakt deel uit van onze cultuur. Zulke normen ontbreken nog voor andere klimaatdreigingen, zoals droogte en hitte. Daardoor is eigenlijk alleen op het gebied van waterveiligheid duidelijk wat klimaatbestendigheid betekent. Maar sommige groepen zijn juist kwetsbaarder voor die andere klimaatdreigingen. Een maatschappelijke aanpak van klimaatadaptatie voorkomt dat kwetsbaarheden groter worden.