Verslag sessie B2: Samenwerken in de regio voor een klimaatbestendige landbouw

Naam sessietrekker: Robert de Graaff, in samenwerking met Inge Lardinois en Sabine Pronk, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Naam verslagleggers: Lara Rodenburg, Sabine Pronk                     
Mailadres verslaglegger: s.y.pronk@minlnv.nl

Doel van de sessie

Het doel van deze sessie was het presenteren van het Actieprogramma klimaatadaptatie landbouw en het leren van twee casussen van regionale samenwerking in de landbouw met een klimaatadaptatie-bijdrage.

Inhoud

Na een korte opening presenteerde Inge Lardinois (MT-lid van de directie PAV) van het ministerie van LNV de voortgang van het Actieprogramma klimaatadaptatie landbouw. Daarbij kwamen de aanleiding, het doel en de inhoud van het programma in vogelvlucht aan bod. Daarna zijn twee casussen gepresenteerd op het gebied van regionale samenwerking in de landbouw met een klimaatadaptatiebijdrage.

De eerste casus betrof het initiatief Spaarwater en werd gepresenteerd door Jouke Velstra van Acacia Water. Spaarwater is een initiatief om duurzaam en rendabel agrarisch watergebruik en beheer te bevorderen in de waddenregio, waar verzilting een groot probleem is. Het initiatief is zes jaar geleden gestart. Het initiatief biedt slimme, duurzame en praktische oplossingen voor watervraagstukken, o.a. door het op peil houden van de zoetwaterlens, zoetwateropslag, watermanagement e.d.

Het doorspoelen van een watervoerend pakket met zoetwater geeft tegendruk aan zoute kwel. Hierdoor blijft de zoetwatervoorraad waar boeren afhankelijk van zijn, op peil. Hiermee biedt het een oplossing voor zowel droogte als verzilting.

Spaarwater is een samenwerkingsverband van o.a. drie provincies, vier waterschappen, LTO Noord, Rabobank en Achmea. Daarnaast bevordert Spaarwater zuinig gebruik van water door het toepassen van druppelirrigatie. Economische haalbaarheid staat daarbij centraal. Spaarwater organiseert sessies met waterbeheerders (kwantiteit en kwaliteit) en boeren. Op die sessies wordt kennis gedeeld over urgentie, investeringstermijnen en dilemma’s zoals korte- versus langetermijnbelangen. Demonstraties en meerdere sessies zijn nodig om het ‘kwartje te laten vallen’. Spaarwater kent ook de bij innovatie gebruikelijke afwisseling van hoge verwachtingen en desillusies. Succesfactor is dat alle belangen van de betrokken partijen evenwichtig belicht worden. De volgende stap is het opschalen van systemen en het zelf monitoren door boeren.

Als tweede casus presenteerde Wim Dijkman het Actieplan Bodem & Water (ABW) van de provincie Flevoland. Dit is een samenwerkingsverband van de Provincie Flevoland, LTO Flevoland en het Waterschap Zuiderzeeland (2015-2019). Er wordt gewerkt aan een beter beheer van de landbouwbodem en het voorkomen van erfemissies met als achterliggend doel waterconservering en een betere waterkwaliteit. Met het oog op te verwachten weersextremen, als gevolg van klimaatverandering, zijn dit ook belangrijke acties voor klimaatadaptatie.

Het programma kent een aantal leidende principes die de samenwerking bevorderen. Actieve deelname van de ondernemers is een voorwaarde. Het ABW wil beweging in gang zetten en richt zich daarvoor op zowel het ‘peloton’ als de ‘kopgroep’. Het handelen van ondernemers wordt gestuurd via de trits: (ervarings)kennis -> bewustwording -> handelen. Het ABW bevordert actieve deelname van het agro-bedrijfsleven. Start van de samenwerking is de samenwerking tussen boeren onderling. De overheid is belanghebbend, agenderend, faciliterend, participerend, ontwikkelt en deelt kennis en stimuleert via POP-gelden.

Uitkomsten

De twee casussen hadden vele lessen te bieden met betrekking tot regionale samenwerking in de landbouw. De bespreking van de casussen bracht dan ook een levendige discussie op gang. De waarneming van de sprekers was dat de landbouwpraktijk aan het kantelen is. Het besef is aanwezig dat het boeren anders moet en kan. Uit reacties bleek dat de circa 50 aanwezigen het een leerzame en vruchtbare sessie vonden.

Belangrijkste leerpunten

Voor een succesvolle regionale samenwerking:

• Zoek een gezamenlijke agenda.
• Veel informeren is noodzakelijk, zodat met de juiste basis van feiten gestart kan worden.
• Ga door met innoveren en demonstratieprojecten.
• Maak het belang van bepaalde acties duidelijk, zo nodig door het uit te drukken in geld.
• Een investeringstermijn is vaak 10-20 jaar, terwijl investeringsbereidheid afhankelijk is van wat het op de korte termijn oplevert.
• Door mensen mee te nemen in een proces ontstaat er begrip.

Vervolgafspraken

Plenair zijn geen nadere afspraken gemaakt. In de nazit hebben aanwezigen onderling wel vervolgafspraken gemaakt.

Quote van de dag

Een ondernemer in een bijeenkomst van Spaarwater zei: “Ik heb jouw verhaal nu voor de derde keer gehoord… ik denk dat je gelijk hebt.”

Contactgegevens

Sabine Pronk: s.y.pronk@minlnv.nl