Wateroverlast

Als gevolg van klimaatverandering wordt het niet alleen warmer. Ook de neerslagkarakteristieken veranderen doordat warmere lucht meer waterdamp kan bevatten. De hoeveelheden neerslag en extreme neerslag in de winter nemen toe, net als de intensiteit van extreme regenbuien in de zomer. Ook hagel- en onweersbuien worden heviger. Hierdoor is er een grotere kans op wateroverlast. Meer achtergrondinformatie over wateroverlast vind je in het Kennisdossier wateroverlast.

Het beperken van schade door wateroverlast vraagt net als bij overstromingen om een benadering van meerlaagsveiligheid. Ook bij wateroverlast is een meervoudige aanpak noodzakelijk. Dit betekent dat er wordt ingezet op het vergroten van waterbewustzijn, preventie, gevolgbeperking door ruimtelijke aanpassingen, crisisbeheersing en klimaatadaptief herstel. Het gaat dus om een breed perspectief, waarbij provincies, waterschappen, gemeenten, veiligheidsregio’s en (nuts)bedrijven een rol spelen.

Gebruik basisinformatie

Om een beeld te krijgen van de kwetsbaarheid voor wateroverlast in een gebied is het eerst van belang te bepalen hoe de neerslagkarakteristieken wijzigen. Daarna is het raadzaam te onderzoeken waar het regenwater zich kan ophopen, waar de kans op grondwateroverlast groter wordt en op welke plaatsen constructies of functies liggen die hiervoor gevoelig zijn en waar schade kan ontstaan. Om daar een eerste indruk van te krijgen raden we aan in ieder geval gebruik te maken van de informatie in de Klimaateffectatlas over:

Om op een lokaal schaalniveau een nauwkeurig beeld te krijgen is een verdiepende analyse nodig, waarbij informatie op maat moet worden gemaakt.

Creëer informatie op maat

Je kunt op een lokaal schaalniveau (straat, perceel, gebouw) de exacte dreiging van wateroverlast alleen bepalen als je daarbij nauwkeurige informatie gebruikt. Volg daarvoor de werkwijze waarmee gewoonlijk de werking van het riool- en watersysteem wordt onderzocht. Voor de klimaatstresstest is deze werkwijze aangevuld met instructies over invoergegevens en uniforme uitgangspunten (de ‘standaard neerslaggebeurtenissen’).

Ga je waterdiepten simuleren? Volg dan de aanpak die uitgebreid beschreven staat in dit achtergronddocument: Standaarden voor de stresstest wateroverlast (pdf, 719 kB) (herziene versie 2024). Onderzoekers, modelleurs en waterbeheerders die betrokken zijn bij de uitvoering van de stresstest wateroverlast wordt aangeraden om dit document door te nemen. Aanwijzingen voor de aanpak zijn op de volgende pagina’s samengevat:

Specifiek voor de waterhuishouding in de gebouwde omgeving heeft STOWA een methodiek voor ‘sleutelfactoren’ ontwikkeld. De sleutelfactoren bieden inzicht in het integrale systeemfunctioneren van de waterhuishouding in de gebouwde omgeving en bieden een kapstok voor het ontsluiten, ordenen en delen van de kennis over dit systeem. De methodiek gaat uit van drie clusters van factoren: balans, capaciteit en dynamiek.  De methodiek kan steun bieden bij een verdiepende analyse van wateroverlast op verschillende schaalniveaus, zoals interactie perceel en openbare ruimte. Ook helpt de methodiek om inzicht te bieden in de effecten van verschillende oplossingsrichtingen.