Onderzoeken NKWK KBS in 2020

Klimaatschadeschatter

Sinds 10 december 2020 staat de nieuwste versie van de Klimaatschadeschatter online. Deze tool bundelt de kennis over de kosten van klimaatverandering en geeft per gemeente een schatting van de schade voor hitte, droogte en wateroverlast. De tool maakt een schatting van de kosten voor de periode tot 2050, als niemand ingrijpt. Gemeenten, waterschappen en provincies kunnen de tool gebruiken voor risicodialogen en de omgevingsvisie. In 2020 zijn de schades voor natuurbrand en droogte in de landbouw toegevoegd. Ook kun je nu per buurt zien hoeveel overstromingsschade je voorkomt door gevolgbeperkende maatregelen te nemen. Verder is de tool gebruiksvriendelijker gemaakt: je kunt de data nu makkelijk downloaden. Meer over de verbeteringen en toevoegingen vind je in het rapport ‘Klimaatschadeschatter’ (pdf, 2.9 MB).

Toolbox Klimaatbestendige Stad

Met de Toolbox Klimaatbestendige Stad kun je verkennen welke adaptatiemaatregelen je waar in de straat of wijk kunt nemen. Ook kun je zien hoe effectief verschillende maatregelen zijn. De toolbox is heel geschikt om te gebruiken in een risicodialoog. Op basis van wensen van gebruikers is de toolbox het afgelopen jaar verbeterd en uitgebreid. Dit zijn de opvallendste toevoegingen:

• Voor de verschillende wijktypen is een beschrijving gemaakt van het wijktype en de klimaatuitdagingen waar zo’n wijk vaak mee te maken heeft. Ook vind je bij deze beschrijving maatregelen die vaak geschikt zijn in zo’n wijk. Deze zijn weergegeven in schetsen, om gebruikers te inspireren.
• Er zijn PET-kaarten toegevoegd aan de toolbox. Deze kaarten laten zien op welke locaties een groot risico is op hittestress. Ook kun je een PET-reductiekaart maken, die laat zien hoe sterk hittestress per locatie vermindert door groenblauwe maatregelen.
• De GroeneBatenPLanner van het RIVM is gekoppeld aan de toolbox. Daardoor kun je nu ook inschatten wat groenblauwe maatregelen opleveren door verminderde zorgkosten, minder arbeidsverlies, vermeden sterfgevallen, opslag van CO2, fijnstofreductie en een hogere WOZ-waarde van woningen door meer groen en blauw in de omgeving.

Meer over de verbeteringen en toevoegingen vind je in het rapport ‘Toolbox Klimaatbestendige Stad’ (pdf, 2 MB).

Monitoring Lokale Klimaatbestendigheid

Bij klimaatbeleid zijn een langetermijnvisie en blik op de toekomst van groot belang. Maar om concrete stappen te zetten is het ook belangrijk om te weten waar een stad nu staat en welk effect klimaatadaptatiestrategieën en maatregelen hebben. Oftewel: hoe klimaatbestendig zijn we nu en liggen we op koers richting 2050? Hoe kunnen we dat monitoren? Daar gaat het project ‘Monitoring lokale klimaatbestendigheid’ over. De onderzoekers gaan in het project uit van de vraag welke data een bruikbare indicator vormen om de huidige lokale klimaatbestendigheid te onderzoeken. Het project bestaat uit twee fasen:

• In fase 1 hebben de onderzoekers in 2019 een inventarisatie gedaan bij gemeenten en waterschappen: wat willen ze precies monitoren en waarom? Op basis daarvan is een overzicht van indicatoren (xlsx, 59 kB) gemaakt die geschikt zijn om te monitoren.
• Fase 2 is gestart in 2020. In deze pilotfase gaan de onderzoekers vooral aan de slag met het meten van de klimaatbestendigheid, waarbij ze bestaande datasets inzetten en aansluiten bij bestaande initiatieven. Daarnaast is er bij dit onderzoek een demo ontwikkeld voor een monitoringstool, waarmee je kunt zien hoe klimaatbestendig je eigen gemeente op dit moment is.

Meer over dit onderzoek vind je in het rapport ‘Monitoring Lokale Klimaatbestendigheid’ (pdf, 2.7 MB).

Wisselwerking tussen sociale veerkracht en klimaatadaptatie

Hoe kunnen sociale veerkracht en klimaatadaptatie elkaar versterken? Daar gaat dit verkennend onderzoeksproject over. De conclusie van dit project is dat de wisselwerking tussen sociale veerkracht en klimaatadaptatie kansrijk is, maar alleen als de wijkopgaven centraal staan en klimaatadaptatie daarin één van de puzzelstukjes vormt. Om de wisselwerking tussen sociale veerkracht en klimaatadaptatie te benutten, hebben de onderzoekers drie instrumenten voor professionals opgesteld:

1. Kwetsbaarhedenkaart: hierin wordt duidelijk in welke buurten sprake is van een combinatie van klimaatrisico’s, kwetsbare ouderen en een slechte leefbaarheid.
2. Mengpaneel participatie: in deze tool staan de ontwerpelementen voor een participatieproces, dat is afgestemd op verschillende groepen bewoners.
3. Maatregelenoverzicht: een overzicht van adaptatiemaatregelen en hun mogelijke neveneffecten op sociale veerkracht.

Meer over dit onderzoek vind je in het rapport ‘Sociale veerkracht en klimaatadaptatie’ (pdf, 4.9 MB).

Vitale en Kwetsbare functies

Stel dat het netwerk van elektriciteit, drinkwater of snelwegen uitvalt door extreem weer: dan kan dat leiden tot maatschappelijke ontwrichting en grote schade. Dit soort belangrijke functies kunnen kwetsbaar zijn voor overstroming, wateroverlast, droogte en hitte, en ze heten daarom vitaal en kwetsbaar. De onderzoekers van dit project hebben verkend hoe je beoordeelt in hoeverre vitale en kwetsbare functies goed beschermd zijn en wat er nodig is om ze beter te beschermen. Alle resultaten zijn beschikbaar in het dossier Vitaal en Kwetsbaar op dit kennisportaal. Je vindt hier een overzicht van de kennis en ervaring die is opgedaan: Welke methoden bestaan er om vast te stellen of vitale en kwetsbare functies beter beschermd moeten worden? Wat voor ervaringen zijn er opgedaan? Wat is er nodig om met de bescherming van vitale en kwetsbare functies aan de slag te gaan? Daarnaast vind je informatie over hoe de bescherming van vitale en kwetsbare functies is georganiseerd: wat zijn de rollen van verschillende overheden en andere partijen, en welke samenwerkingen zijn er? De onderzoekers hebben ook aandachtspunten geformuleerd voor verschillende doelgroepen, geven voorbeelden van verschillende cases en pilotprojecten, en hebben een stappenplan ontwikkeld dat overheden kunnen gebruiken. Meer over het onderzoekstraject vind je in het rapport ‘Thema Vitaal en Kwetsbaar’ (pdf, 17 MB).

Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie

Dit project onderzoekt, in samenwerking met gemeenten en waterschappen, de invloed van klimaatverandering en klimaatadaptiemaatregelen op de stedelijke waterkwaliteit. Het brengt de grootste lokale risico’s in kaart en geeft mogelijke oplossingen. De onderzoekers hebben hiervoor literatuuronderzoek gedaan, interviews gehouden en gebruikersbijeenkomsten georganiseerd. Op basis daarvan ontwikkelen ze bouwstenen voor gemeenten en waterschappen, zodat die zelf aan de slag kunnen met de bescherming van stedelijke waterkwaliteit. De eerste fase van het project is inmiddels afgerond en de eindresultaten worden eind april verwacht.