Wat leren we van het hoogwater van juli 2021?
De overstromingen van juli 2021 in Limburg werden veroorzaakt door een grote hoeveelheid neerslag die in twee dagen viel. Wat kunnen we leren van deze gebeurtenis? Deltares analyseerde daarvoor het Limburgse watersysteem. Belangrijkste conclusie: dit soort overstromingen zijn niet te voorkomen, maar we kunnen de gevolgen wel beperken met verschillende soorten maatregelen. Dat is belangrijk, want door klimaatverandering kunnen grote hoeveelheden neerslag vaker voorkomen.
Verbeter de sponswerking
Tijdens het hoogwater in juli 2021 is zo’n 70% van het regenwater vastgehouden in de bodem, in waterbuffers of in beekdalen. Dat is heel veel. Er is maar zo’n 30% afgevoerd naar de Maas. Dat betekent dat de sponswerking van de bodem een groot effect heeft. Tegelijk kunnen we die sponswerking nog verder verbeteren. Als er nog meer water in de bodem kan infiltreren, leidt dat namelijk tot minder hoge piekafvoeren in de beken. Een manier om de sponswerking te verbeteren is akkerland omzetten in grasland. En in stedelijk gebied kun je wadi’s en infiltratiezones aanleggen, tuinen vergroenen en meer gebruik maken van regentonnen.
Bouw niet op gevaarlijke plekken
Een betere sponswerking kan ervoor zorgen dat een overstroming zoals in juli 2021 minder heftig wordt, maar kan zo’n overstroming niet voorkomen. Daarom is het belangrijk om ook maatregelen te nemen die de gevolgen van zo’n overstroming kunnen beperken. Bouw bijvoorbeeld niet in gebieden met een groot overstromingsgevaar, zoals de overstromingsvlaktes langs de Roer en de laagste delen in de overstromingsvlaktes van de Geul en de Geleenbeek. En besluit je om in minder gevaarlijke gebieden te bouwen? Bouw deze panden dan zo dat mogelijke schade als gevolg van een overstroming beperkt blijft.
Maak burgers meer bewust van overstromingsgevaar
Verder is het belangrijk om burgers meer bewust te maken van het overstromingsgevaar. En om ze te vertellen wat je voor, tijdens en na een overstroming moet doen. Zijn burgers zich bewust van het gevaar en weten wat ze kunnen doen? Dan verkleint dat flink de kans op slachtoffers en schade.
Verbeter de crisisbeheersing
Ook is het nodig om de crisisbeheersing te verbeteren. Zorg bijvoorbeeld voor goede voorspellingssystemen. En waarschuw burgers op tijd en vertel wat ze moeten of kunnen doen tijdens een ramp. Maak evacuatieplannen en houd oefeningen waarbij je rekening houdt met gevaarlijke plekken: welke pleinen zetten we als eerste af? Wie moeten we als eerste evacueren?
Zorg voor snel en slim herstel
Ook kun je de gevolgen beperken door schade snel te herstellen. Het scheelt bijvoorbeeld als bedrijven snel weer open kunnen. Het is slim om tijdens herstelwerkzaamheden ook aanpassingen te doen die de kwetsbaarheid van gebouwen of objecten verminderen. Denk aan bruggen zo herbouwen dat ze minder opstuwing geven. En woningen kun je bijvoorbeeld zo aanpassen dat de begane grond alleen wordt gebruikt als schuur of parkeerplaats. Of je kunt binnen tegels leggen in plaats van parket.
