Hoe bepaal je welke stresstesten in 2025 nodig zijn?

Nieuwe DPRA-cyclus in 2025

Vanaf 2025 werken de 45 DPRA-werkregio’s in drie jaar toe naar een actualisatie van de uitvoeringsagenda om te zorgen voor meer weerbaarheid tegen de gevolgen van klimaatverandering. Om de kwetsbaarheden in beeld te krijgen met betrekking tot de vier DPRA-thema’s (wateroverlast, overstroming, hitte en droogte) zijn stresstesten een belangrijke stap. Toch hoeven niet alle stresstesten opnieuw gedaan te worden en staat het werkregio’s vrij om, afhankelijk van de lokale situatie, te bepalen welke stresstesten ze willen uitvoeren of actualiseren.

Eigen afweging werkregio

“Deze vrijheid is een duidelijke keuze geweest van de Stuurgroep Ruimtelijke Adaptatie”, vertelt Gert Dekker, lid van de Werkgroep Stresstesten. “Dat betekent dat niet iedereen alle stresstesten opnieuw hoeft te doen. Het gaat erom dat je binnen de werkregio’s genoeg informatie hebt om de risicodialogen te voeren en om uiteindelijk tot een uitvoeringsagenda te komen met maatregelen die de weerbaarheid tegen de verschillende klimaatthema’s vergroten. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat een werkregio de gevolgen van wateroverlast al goed in beeld heeft, maar dat het thema hitte meer aandacht nodig heeft.”

Beoordelingskader stresstesten

Om bij deze afweging te helpen ontwikkelde de DPRA-Werkgroep Stresstesten een beoordelingskader. Aan de hand van verschillende vragen behandelt het beoordelingskader de vier DPRA-thema’s. Er worden vooral open vragen gesteld, die helpen om een goede afweging te maken. “Het gaat dus niet om een beslisboom waarmee je na het invullen precies weet welke stresstesten je moet uitvoeren. Het is de bedoeling dat de vragen aanleiding zijn tot gesprek en een bewuste keuze binnen de werkregio’s.”

Aandacht voor gevolgen

Ook vraagt het beoordelingskader specifiek aandacht voor de gevolgen van extreem weer op mens, milieu en gebruiksfuncties in de stresstestfase. Denk aan: wat betekent een bepaalde waterdiepte voor een gebied? Of hoe raakt klimaatverandering de energievoorziening of industrie? Die informatie is bijvoorbeeld nodig om een goede dialoog over het thema wateroverlast te kunnen voeren.

Bovenregionale stresstesten

Ook is er in de komende DPRA-cyclus meer aandacht voor de bovenregionale aanpak van klimaatadaptatie. De overstromingen van 2021 in Limburg maakten duidelijk dat de aanpak van wateroverlast vraagt om samenwerking op verschillende schaalniveaus en tussen regio’s. Om partijen bij elkaar te brengen en om de risico’s in beeld te krijgen, verscheen in april 2024 daarom ook een ‘handreiking bovenregionale stresstesten’.

Klimaateffectatlas als hulpmiddel

De nieuwe ronde stresstesten begint pas in 2025, maar in de werkregio Water & Klimaat in de provincie Utrecht denken betrokkenen nu al vooruit. “We hebben al veel informatie om de risicodialoog te kunnen voeren”, zegt Sita Vulto die als inhoudelijk manager werkt voor de werkregio. “Zo hebben we de resultaten van de vorige stresstesten en ook de verschillende kaarten uit de Klimaateffectatlas zijn voor ons heel bruikbaar. Wij richten ons vooral op het bundelen van bestaande informatie en ik verwacht niet dat we veel gaan rekenen aan nieuwe stresstesten. Het beoordelingskader kunnen we gebruiken om die keuze te verantwoorden.”

Nadruk op risicodialoog en uitvoeringsagenda

Daar sluit Marion Speksnijder-Peters zich bij aan. Zij is namens de provincie Utrecht betrokken bij de werkregio Water & Klimaat. “De stresstesten zijn voor ons geen doel op zich, het gaat om de risicodialoog en om te komen tot een uitvoeringsprogramma. Het beoordelingskader zie ik daarom als een hulpmiddel om te bepalen of we voor sommige thema’s toch nog een verdiepingsslag kunnen maken. Speksnijder-Peters vindt het goed dat het beoordelingskader er nu is, maar mist soms nog wat houvast. “Wanneer heb je ‘voldoende en juiste informatie’ om een risicodialoog te voeren? Wat heb je dan minimaal nodig? Iets meer duiding zou fijn zijn.”

Bijsluiter Stresstesten

De Werkgroep Stresstesten denkt dat de werkregio’s in de meeste gevallen zelf deze afwegingen kunnen maken. Ook hoopt de werkgroep dat werkregio’s onderling hierover het gesprek aangaan. Hiervoor is ondersteuning op de landelijke DPRA-dagen, waarvan de eerstvolgende in februari 2025 gepland staat. De adviezen in het beoordelingskader geven richting aan de vraag: ‘Wat wil ik in beeld brengen?’. De Bijsluiter DPRA-stresstesten, die in het najaar van 2024 verschijnt, geeft richting aan de vraag: ‘Hoe ga ik dit op de beste manier in beeld brengen en met welke informatie?’. “In deze bijsluiter beschrijven we de ideale stresstest aan de hand van concrete voorbeelden”, legt Dekker uit. “We zeggen niet: doe alle stresstesten opnieuw, maar: als je een stresstest doet, gebruik dan de uitgangspunten uit de bijsluiter.”

Geen afvinklijstje

Beide betrokkenen zijn blij dat de werkregio’s veel vrijheid krijgen in de nieuwe DPRA-cyclus, maar hopen dat klimaatadaptatie hierdoor niet te vrijblijvend wordt. “Meer richting helpt ook om lokale bestuurders te overtuigen van het belang van klimaatadaptatie,” zegt Vulto. Gert Dekker van de Werkgroep Stresstesten snapt de geschetste spanning, maar volgens hem heeft het beoordelingskader bewust niet de opzet van een beslisboom of  ‘afvinklijstje’.

Zelf prioriteiten stellen

Dekker: “Wij willen juist dat werkregio’s zelf bepalen voor welke thema’s een verdiepingsslag nodig is. Het beoordelingskader is puur bedoeld om hierbij te helpen, maar uiteindelijk maken de werkregio’s zelf de keuzes. We zien ook dat werkregio’s worstelen met personele capaciteit. Mede daarom heeft de stuurgroep ervoor gekozen om geen landelijke afspraak te maken over het opnieuw doen van een stresstest voor elk thema en hopen we dat de vrijheid in de tweede ronde stresstesten juist ook meer aandacht mogelijk maakt voor de gesprekken over de benodigde keuzes en maatregelen.”