Hoeveel droger wordt het?

Vooral het voorjaar en de zomers worden droger. En de kans op langdurige droogte neemt toe. Maar hoeveel droger wordt het? Waarom is droogte moeilijk te voorspellen? En waardoor wordt de droogte veroorzaakt?

Hoeveel droger is het volgens het KNMI?

De laatste decennia zijn vooral april en mei droger geweest, vooral in het binnenland. Een belangrijke oorzaak daarvan is volgens de KNMI’23-scenario’s dat de temperaturen door klimaatverandering stijgen. Een andere oorzaak is dat er meer zonneschijn is doordat de luchtvervuiling minder wordt. Het Klimaatdashboard laat zien dat er vooral in de jaren 2018, 2019, 2020 en 2022 een hoog neerslagtekort was.

Hoeveel droger wordt het in de toekomst?

De KNMI’23-scenario’s laten zien dat de kans op extreme droogte in de toekomst toeneemt vanwege afnemende zomerneerslag en toenemende verdamping. In het meest kritieke scenario, in het geval van een verdrogend klimaat en een hoge CO2-uitstoot, is een gemiddelde zomer rond 2100 ongeveer even droog als een extreem droge zomer nu. In het huidige klimaat heeft een extreem droog jaar dat eens in de 10 jaar voorkomt een landelijk neerslagtekort van 265 mm. In 2050 is dit neerslagtekort opgelopen tussen 9% en 30%, en in 2100 tussen 9% en 63%, afhankelijk van het klimaatscenario. De verwachting is dat het neerslagtekort in het zuiden van Nederland het sterkst toe zal nemen.

In het klimaatscenario ‘Droogte’ in de Klimaateffectatlas zie je hoe droogte in de toekomst vaker kan voorkomen. Dit scenario is gebaseerd op de KNMI’23- scenario’s. Je klikt op het icoon voor droogte en dan kun je voor het huidige klimaat en de vier verschillende toekomstscenario’s bekijken wat er kan veranderen. Zo kan het neerslagtekort in de toekomst toenemen in de zomer. Ook het gemiddelde aantal dagen dat het achter elkaar droog is, kan toenemen.

Waarom is droogte lastig te voorspellen?

Volgens het KNMI blijft droogte lastig te voorspellen. Reden hiervoor is dat veel verschillende zaken invloed hebben op hoeveel water er verdampt. Bijvoorbeeld hoe bewolkt het is, hoe droog de lucht is, hoe hard het waait en hoe nat de grond is. Maar ook hoeveel bladeren de bomen hebben en hoe diep ze wortelen. Daarnaast spelen er veel processen die elkaar versterken en beïnvloeden. Deze processen zijn in modellen lastig door te rekenen. Zo valt er uit een droge lucht minder regen en zijn er minder wolken. De zonnestraling is hierdoor hoger en dit zorgt voor meer verdamping, en dus meer droogte.

Wat zijn de oorzaken van meer droogte?

In Nederland neemt de kans op (extreme) droogte toe. Hiervoor zijn volgens de KNMI’23 scenario’s verschillende oorzaken. Zo ligt Nederland in een gebied met afnemende zomerneerslag, terwijl aan de andere kant verdamping zal toenemen. De toenemende verdamping wordt vooral veroorzaakt door hogere temperaturen, maar wordt versterkt door een afname van bewolking en dus meer zonnestraling. Neerslag en verdamping worden daarnaast beïnvloed door veranderingen in luchtstromingen. Westenwind voert doorgaans vochtige lucht aan, wat leidt tot meer neerslag. Oostenwinden gaan meestal gepaard met droge lucht, waardoor met name in de zomer meer verdamping kan optreden. In het meest droge KNMI-scenario (Hd) zullen droge oostenwinden met meer wolkenloze dagen toenemen, vooral in het zuiden van het land en in de zomer. Hierdoor zullen zonnestraling en verdamping toenemen.

Wat heeft nog meer invloed op droogte?

De hoeveelheid neerslag die valt heeft invloed op het neerslagtekort. Maar voor droogte is ook het type neerslag belangrijk. Een langere periode van motregen is beter tegen droogte dan een kortdurende hoosbui. Bij een kortdurende hoosbui wordt water snel afgevoerd en kan er maar beperkt water worden opgenomen in het watersysteem en de bodem. Ook kan regenwater moeilijker in een droge bodem wegzakken. Daarnaast is voor droogte ook de aanvoer van zoetwater via de Rijn en de Maas belangrijk. Volgens de KNMI’23 scenario’s is de verwachting dat de kans op laag water in de rivieren in de zomer toeneemt. Dit zal de droogte versterken. In de droge scenario’s blijkt eveneens sprake van een afname van de jaarneerslag, waardoor het herstel van droge zomers in de daaropvolgende winters nog lastiger wordt.