Stappenplan voor tegels wippen

Met de actie ‘Tegels vervangen door groen’ kun je inwoners stimuleren om hun eigen omgeving groener in te richten. Het basisidee van zo’n actie is dat inwoners tegels kunnen inleveren in ruil voor plantjes. Hieronder vind je een stappenplan en tips om de actie succesvol uit te voeren. Ook kun je gebruikmaken van standaardteksten, promotiemateriaal en beeldmateriaal. En ter inspiratie vind je voorbeelden van gemeenten die met deze actie aan de slag zijn gegaan.

1. Bepaal doel, kernboodschap en doelgroepen

Bepaal eerst je doel, kernboodschap, en doelgroepen. Bijvoorbeeld: je doel is dat de inwoners van wijk A en B samen minimaal 10.000 tegels hebben gewipt van 30 bij 30 cm. En je kernboodschap is ‘Tienduizend tegels vervangen door groen: dat kunnen we samen doen.’

2. Bepaal per doelgroep je doel en boodschap

1. Bepaal per doelgroep het doel en de boodschap. Laat in je boodschap de drijfveren van je doelgroep terugkomen. Dit kan betekenen dat je bijvoorbeeld inzet op ‘groen is gezond’ in plaats van op ‘groen maakt de wijk klimaatbestendiger’. Of dat je vooral inzet op ‘samen doen’. Voor wijk A heb je bijvoorbeeld als boodschap: ‘Tegels wippen voor meer groen: dat kunnen we samen doen’. En voor wijk B: ‘Wil je ook een gezonde, groene omgeving? Doe mee met het NK Tegelwippen!’ Meer hierover kun je ook lezen in het nieuwsbericht ‘Iedereen wil groen, maar klimaatadaptatie boeit bijna niemand’.

3. Welke middelen gebruik je?

1. Bedenk welke middelen je voor je actie gebruikt. Je kunt de actie bijvoorbeeld zo organiseren dat bewoners de tegels bij een tuincentrum kunnen inleveren. Of op een centrale plek in je gemeente, zoals een standje op de markt. Haak bijvoorbeeld aan bij het NK Tegelwippen. En maak bijvoorbeeld een afspraak met het lokale tuincentrum, met verschillende tuincentra of met hoveniers. Overleg of zij plantjes kunnen leveren en of ze misschien ook willen meedoen met de organisatie van deze actie. Je kunt ook samenwerken met andere organisaties op het gebied van duurzaamheid en groen. Of je kunt een Tegeltaxi organiseren: bewoners kunnen hun tegels gratis laten afhalen.

Wil je een Tegeltaxi opzetten en/of aanhaken bij het NK Tegelwippen? Bekijk dan eens de Tools & Checklists van het NK Tegelwippen. Hier vind je een checklist ‘Tegeltaxi opzetten’ en een checklist om het NK Tegelwippen nog succesvoller in te zetten.

4.  Wanneer organiseer je de actie?

Bedenk wanneer je de actie wilt organiseren en voor hoelang. Je kunt er een actie van één dag van maken, maar de actie kan ook langer duren, bijvoorbeeld een maand. Als je de actie samen met andere partijen organiseert, spreek je dit samen af. Bedenk ook waar je de tegels wilt laten inleveren: bij een tuincentrum of hovenier? Of organiseer je bijvoorbeeld ergens op een centrale plek een standje voor een of meer dagen?

5. Wat doe je met de tegels?

Bedenk wat je met de tegels gaat doen:

• Regel een container of big bags waarin de tegels verzameld kunnen worden. Regel ook een bedrijf dat de tegels afvoert.
• Wil je de tegels op een centrale plek verzamelen, bijvoorbeeld op een centraal plein? Regel daar dan een plekje en eventueel een kraampje of tent.
• Houd tijdens de actie bij hoeveel tegels er zijn ingeleverd. Dan maak je het resultaat concreet én je kunt meedoen aan de landelijke actie NK Tegelwippen. Op de website van deze landelijke campagne kun je ook een poster, flyer en socials posts downloaden met daarop de naam van je eigen gemeente.

• Wil je iets doen met de opgehaalde tegels? Je kunt ze op verschillende manieren hergebruiken. Bekijk voor inspiratie het webinar van NK Tegelwippen over hoe je gewipte tegels kunt hergebruiken. Een mooi voorbeeld is ook de Hortus Botanicus in Amsterdam, die samen met de gemeente tuintegels verzamelde voor de bouw van een zes meter hoge waterval.

6. Hoe promoot je de actie?

• Maak promotiemateriaal, in afstemming met je doelgroep en de communicatieafdeling. Als je de actie samen met andere partijen organiseert, stem je het promotiemateriaal ook met hen af. Je kunt daarvoor de standaardteksten in deze handleiding gebruiken en naar je eigen situatie aanpassen.

• Heb je het promotiemateriaal af? Dan kun je de actie bekend gaan maken. Deel het promotiemateriaal via jullie eigen website en andere kanalen. Deel het ook via lokale media en kranten. Je kunt ook folders neerleggen in bibliotheken en wijkcentra. Folders uitdelen werkt vaak ook goed, omdat je dan meteen ook met inwoners in gesprek kunt gaan.
• Maak tijdens de actie foto’s en interview een aantal enthousiaste deelnemers.
• Maak na afloop een nieuwsbericht met citaten van inwoners en met mooie foto’s. Deel in het nieuwsbericht de behaalde resultaten, zoals het aantal ingeleverde tegels en het aantal deelnemers.

Tips om succes te vergroten

Tot slot is het altijd goed om als organisatie te evalueren hoe de actie verlopen is. Dat helpt om je volgende actie tot een groter succes te maken. Ook als je deze actie onderdeel maakt van een bredere vergroenings- of klimaatadaptatiestrategie, leidt dat tot een groter succes op de langere termijn. Je kunt de actie bijvoorbeeld combineren met of laten doorlopen in een andere actie:

• Vervang in eigen projecten ook tegels door groen. Zo geef je als gemeente het goede voorbeeld. Misschien kun je daarbij een koppeling maken tussen een vergroeningsproject in de openbare ruimte en een actie van inwoners in dezelfde buurt.
• Na de actie kun je inwoners ook structureel stimuleren om te vergroenen. Je kunt bijvoorbeeld als dienst aanbieden de tuintegels gratis op te halen bij mensen die hun tuin vergroenen, zoals de gemeente Utrecht. Meer hierover kun je ook lezen op de website van NK Tegelwippen.
• In wijken met weinig tuinen kun je stimuleren dat bewoners een geveltuin aanleggen. Het is heel simpel: je breekt de stoep tegen de gevel open, vervangt het zand door tuinaarde en doet er wat planten in. Andere voordelen: de straat wordt er mooier en gezelliger van, je kunt het ‘wij-gevoel’ vergroten en als een paar mensen het doen, volgen er snel meer. Meer informatie over geveltuinacties vind je bijvoorbeeld op de website van NK Tegelwippen en de actie 1000 geveltuinen op de website van Groenemorgen.

Standaardteksten

Hieronder staan een aantal standaardtekstjes die je kunt gebruiken voor de actie. De eerste tekst is gericht op een doelgroep die woont in een buurt met veel versteende tuinen. De tweede tekst is algemener en bedoeld voor een brede doelgroep. Het derde tekstje kun je gebruiken als de gemeente bewonersinitiatieven steunt en je in de actie de nadruk wilt leggen op samen met buurtgenoten aan de slag.

• Doelgroep: buurt met veel versteende tuinen

Een betegelde tuin lijkt makkelijk en onderhoudsvriendelijk. Maar met het veranderende klimaat is zo’n tuin sterk af te raden. Want tegels voorkomen dat water in de bodem kan wegzakken, waardoor er bij hevige regen snel wateroverlast ontstaat. Ook warmen tegels erg op bij hitte. En door klimaatverandering krijgen we vaker met weersextremen zoals hitte, droogte en hevige regen te maken. Liggen er veel tegels in je tuin? Dan is het slim om ze te vervangen door groen. Daarmee verklein je de kans op wateroverlast, en maak je je omgeving beter bestand tegen droogte en hitte. Ook is groen goed voor de biodiversiteit en maakt het de omgeving aantrekkelijker en gezonder. Vergroenen heeft dus heel veel voordelen!

• Algemener tekstje (brede doelgroep)

Het weer in Nederland wordt steeds extremer. Hevige regenbuien en lange periodes van hitte en droogte volgen elkaar op. Daarnaast is onze leefomgeving sterk versteend. In combinatie met het extreme weer krijgen we daarom steeds vaker te maken met problemen zoals hittestress en wateroverlast. Stenen gaan namelijk verkoeling tegen en ze laten geen water door als het regent. Dat regenwater kan dan het riool overbelasten of je kelder inlopen. Vergroenen helpt! Bovendien heeft groen ook nog een positief effect op de gezondheid. Wat houd je nog tegen? Doe mee, haal je tegels eruit en vervang ze door groen!

• Nadruk op samen doen

Samen bereik je meer! Hoe meer buren hun tegels vervangen, hoe klimaatbestendiger je buurt wordt. Wil je samen met je buren aan de slag om de buurt flink te vergroenen? Dan kun je het ook groter aanpakken. [Beschrijf hier wat voor subsidie of andere mogelijkheden er zijn om bewonersinitiatieven te steunen.]

Foto's / beeldmateriaal

In de map Foto’s Tegels eruit plant erin vind je verschillende rechtenvrije foto’s die je gratis kunt gebruiken om je actie te ondersteunen, van mensen die een geveltuin aanleggen tot foto’s van tegels en plantjes.  Als er in de titel van het bestand een naam staat, is dat de naam van de fotograaf. Bij deze foto’s is het goed om de naam van de fotograaf te vermelden.

Links ter inspiratie

Zoek je inspiratie voor een actie ‘Tegels vervangen door groen’? Hieronder vind je verschillende links naar goede voorbeelden, materiaal om te gebruiken en inspirerende websites.

• In het Klimaatwarenhuis van de provincie Noord-Brabant kun je zien hoe Hilvarenbeek de actie ‘Tegel eruit, plant erin’ heeft georganiseerd. Je vindt hier ook alle communicatiemiddelen die de gemeente voor de actie heeft gebruikt.
• Ben je op zoek naar geschikte planten voor de actie ‘Tegel eruit, plant erin’? In het Klimaatwarenhuis vind je een lijst met makkelijke vaste planten.
• In het Klimaatwarenhuis vind je ook een overzicht met mooie illustraties van vaste planten.
• Ook de website van het NK Tegelwippen biedt veel inspiratie voor je actie. Zoals een uitleg van hoe je precies tegels wipt. Maar ook tips over wat je met de gewipte tegels kunt doen. Of over wat je via beleid kunt doen als je vindt dat het sneller moet met het vervangen van tegels door groen.
• De actie #Tegellovers is een actie waarbij humor werd ingezet. Deze actie was bedacht door 5 trainees van het Nationaal Watertraineeship bij Waterschap de Dommel. Zij bespoten tegels met biologisch afbreekbare krijtverf en schreven teksten als ‘Ik wou dat ik gras was’ en ‘Na regen komt wateroverlast’. Oldenzaal heeft deze actie als voorbeeld gebruikt voor haar actie ‘Tegels eruit groen erin’.
• Je kunt als gemeente ook een winactie organiseren, zoals een Vergroenquiz of een wedstrijd met kans op een gratis klimaatbestendige tuininrichting.