Tips over hoe je gedrag kunt beïnvloeden

Er zijn veel factoren van invloed op iemands gedrag. Een deel daarvan is zichtbaar, zoals waar iemand woont, hoe oud iemand is en wat iemands hobby’s zijn. Maar ook onzichtbare en onbewuste factoren spelen een rol. Bijvoorbeeld welke associaties iemand bij een onderwerp heeft en of iemand stress ervaart. Op deze pagina lees je meer over hoe je mensen via onbewuste factoren kunt stimuleren tot klimaatadaptief gedrag.

Gedrag wordt vooral bepaald door emoties en basisbehoeften

Gedrag komt maar voor een klein deel tot stand via het denken. Dat vertelt Niels Götz in een KAN-webinar. Het denken vindt plaats in wat hij het ‘mensenbrein’ noemt. Dit deel van het brein is gericht op logica, communicatie en taal, en daarmee kunnen we beslissingen nemen voor de lange termijn. De andere twee delen van onze hersenen zijn volgens deze theorie het ‘zoogdierenbrein’ en het ‘reptielenbrein’. Zeker als mensen veel stress hebben, kunnen ze niet goed nadenken over de lange termijn. Ze vallen dan terug op hun zoogdierenbrein dat gedreven wordt door emoties voor de korte termijn, zoals pijn of angst vermijden. En als ze extreme druk ervaren, vallen ze terug op de basis: het reptielenbrein. Daarin ligt de focus op de basisbehoeften: veiligheid, voedsel, voortplanting en verbondenheid met de groep.

Hoe kun je gedrag beïnvloeden?

Gelukkig zijn er mogelijkheden om gedrag via communicatie op een positieve manier te beïnvloeden. Gedragswetenschappers kunnen daar goed bij helpen. Een aantal voorbeelden van hoe je het onbewuste gedrag van iemand positief kunt beïnvloeden:

  • Zorg dat de accu van mensen eerst is opgeladen. Dat kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door mensen een compliment te geven, of door een gezellige bijeenkomst of een excursie naar een mooi voorbeeldproject te organiseren. Dat werkt ontspannend en de mensen leren elkaar kennen. Dit kan helpen om het mensenbrein ‘aan’ te zetten.
  • Benader mensen via de basisbehoeften. Leg de focus bijvoorbeeld op: groen is goed voor de gezondheid van je kinderen. Besef ook dat taal in het reptielenbrein niet wordt verwerkt. Probeer je verhaal daarom visueel te maken of breng mensen bij elkaar.
  • Heb je te maken met mensen die wel willen, maar niet kunnen? Bijvoorbeeld door een gebrek aan kennis, tijd of geld? Dan kun je ze stimuleren door een actie makkelijker voor ze te maken. Bijvoorbeeld door tegels gratis op te halen of een afkoppelcoach bij ze langs te laten komen.
  • Heb je te maken met mensen die wel willen en kunnen, maar toch niet in actie komen? Dat gebeurt ook regelmatig. Vaak is er dan een weerstand die vanuit het reptielenbrein op de rem trapt. Zoals gebrek aan zelfvertrouwen of durf, misschien vanwege eerdere negatieve ervaringen. De zeven verleidingsstrategieën van Robert Cialdini zouden kunnen helpen om zo’n groep mensen te bereiken.

Deze strategieën spelen vooral in op het onbewuste deel van de hersenen en zijn daarmee vaak effectief om weerstand weg te nemen. De infographic Klimaatadaptief gedrag (png, 567 kB) toont een overzicht van manieren waarop je gedrag kunt beïnvloeden met communicatie.

Hoe verleid je inwoners om hun tuin te vergroenen?

Het adviesbureau Motivaction heeft in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een gedragsanalyse bij inwoners met een tuin uitgevoerd (pdf, 5.4 MB). Het onderzocht wat de drempels en motivaties van Nederlanders zijn om hun tuinen te vergroenen, en hoe je deze inzichten kunt gebruiken om te komen tot meer groen in privétuinen. Daarnaast zijn er verschillende initiatieven van projectontwikkelaars om kopers van nieuwbouw aan het tuinieren te krijgen, zoals de aanpak van tuinontwerper Esther den Braven. Een aantal adviezen van Motivaction en van Esther:

Manieren om mensen te motiveren hun tuin te vergroenen

  • Frame de ‘groene tuin’ als rustgevend, gezellig en ontspannen.
  • Benadruk dat een groene tuin koelte biedt in de zomer en dat dit in de toekomst steeds belangrijker wordt.
  • Benoem de natuurlijke uitstraling en aantrekkelijkheid van een groene tuin voor vogels, vlinders en bijen.
  • Bied opties voor een ‘nette’ of ‘opgeruimde’ groene tuin, maar maak ook duidelijk dat een onderhoudsvrije tuin niet bestaat en dat tegels eigenlijk om meer onderhoud vragen dan planten.
  • Laat de bewoners zelf het tuinontwerp maken, onder begeleiding. En leer ze daarbij meteen over planten en dieren. Zo zorg je ervoor dat het onderhoud minder als een probleem wordt gezien.
  • Vermijd vaktermen zoals ‘waterberging’, ‘klimaatadaptatie’ en ‘hittestress’ in de communicatie met bewoners.
  • Ga bij een nieuwbouwwoning  al ruim voor de oplevering in gesprek met de bewoners over ideeën voor de tuin.

Manieren om de eigen effectiviteit te vergroten

  • Bied hulp bij het maken van een tuinplan.
  • Bied een stappenplan voor het vergroenen van de tuin.
  • Bied hulp door het aanbieden van gereedschap.
  • Bied hulp of faciliteiten bij het afvoeren van tegels en zand uit de tuin.

Motivation raadt daarbij ook aan om de inwoners uit verschillende opties te laten kiezen, zodat ze zelf kunnen aangeven waar ze behoefte aan hebben.

Delen

Deze toolkit is ontwikkeld in samenwerking met Ons Water en Overstroomik.nl.