Hoe kunnen boeren bijdragen aan een klimaatbestendige samenleving?

Boeren en tuinders bezitten samen ruim de helft van het Nederlandse landoppervlak. Ze kunnen daarom flink bijdragen aan het doel om Nederland klimaatbestendig te maken. Tegelijk kan de land- en tuinbouw zelf ook alleen klimaatbestendig worden als oplossingen worden aangepakt in samenhang met  andere maatschappelijke opgaven. Er zullen dus veel verbindingen worden gelegd met andere thema's, zoals de transities in het landelijk gebied, in de landbouw en op het gebied van energie, natuurontwikkeling en recreatie. De kennis, ervaring, visies en handelingsmogelijkheden van boeren en tuinders zijn daarbij van grote waarde.

Regenwater langer vasthouden

Boeren en tuinders kunnen bijvoorbeeld de bodemstructuur van hun grond verbeteren met als doel om regenwater langer vast te houden in de bodem. Dit kan helpen om de piekafvoer van beken en watergangen te verwerken. Verder kan het water gebufferd worden voor droge periodes en kan het grondwater ermee worden aangevuld. Boeren en tuinders kunnen daarnaast ook regenwater opvangen in greppels, sloten en kleine beken rond hun percelen. Of ze kunnen landbouwgrond beschikbaar stellen als tijdelijk retentiegebied.

Natuurinclusieve landbouw

De land- en tuinbouw kan ook bijdragen aan het klimaatbestendiger worden van de natuur, via natuurinclusieve landbouw. Doordat de klimaatzones verschuiven en Nederland warmer wordt, migreren kwetsbare soorten richting het noorden en komen er vanuit het zuiden nieuwe soorten naar Nederland. Daarnaast is het altijd goed voor plant- en diersoorten als ze een groot leefgebied hebben. Boeren kunnen hieraan bijdragen door houtwallen, bomenrijen, bloeiende akkerranden of andere natuurlijke elementen te creëren. En door duurzaam bodembeheer toe te passen, wat de biodiversiteit onder en boven de grond versterkt. De verwachting is dat natuurinclusieve landbouw ook het boerenbedrijf klimaatbestendiger maakt.

Klimaatmitigatie: klimaatverandering verminderen

Boeren en tuinders kunnen niet alleen een belangrijke rol spelen in klimaatadaptatie: ons aanpassen aan het veranderende klimaat. Ze kunnen ook maatregelen nemen om klimaatverandering te verminderen: klimaatmitigatie. Dat kan door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Boeren kunnen bijvoorbeeld de methaanuitstoot van koeien afvangen. Een andere mitigatiemaatregel is energie opwekken via zonnepanelen of windmolens, of koolstof opslaan in landbouwbodems.

Uitdaging om agrarisch ondernemen aantrekkelijk te houden

Naast voedsel produceren kunnen boeren en tuinders ook op andere manieren met hun grond en bedrijf diensten leveren aan de samenleving. Voorwaarde daarvoor is wel dat hun bedrijf klimaatbestendig en bedrijfseconomisch gezond is. De uitdaging hierbij is om verdienmodellen en beloningsmechanismes te ontwikkelen die aan verschillende eisen voldoen. Ten eerste moeten ze voor de boer en tuinder financieel interessant zijn. Tegelijk moeten ze op genoeg maatschappelijk draagvlak kunnen rekenen. Daarnaast moeten deze verdienmodellen en beloningsmechanismes ook nog juridisch mogelijk zijn.