Welke gevolgen heeft klimaatverandering voor de land- en tuinbouw?
Voor Nederland zijn volgens het KNMI vier trends van klimaatverandering belangrijk: het wordt droger, warmer, natter en de zeespiegel stijgt. Door de combinatie van zeespiegelstijging en droogte neemt ook verzilting toe. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) heeft in 2021 aangegeven dat het klimaat sterker en sneller verandert dan verwacht. Dit heeft ook gevolgen voor de land- en tuinbouw.
Bollenschema’s tonen gevolgen voor de sector
Hieronder vind je de NAS-bollenschema’s die in 2016 voor landbouw, tuinbouw en visserij zijn opgesteld. Deze geven een duidelijk overzicht van de gevolgen van klimaatverandering voor deze sectoren. De Inventarisatie Actieprogramma klimaatadaptatie landbouw (2022) van Wageningen Research geeft per deelsector van de land- en tuinbouw een actueel beeld hiervan.
NAS-bollenschema's:
- Het bollenschema met het totaaloverzicht (pdf, 854 kB) toont in één oogopslag de gevolgen van alle vier de klimaatthema's bij elkaar: het wordt natter, het wordt droger, het wordt warmer én de zeespiegel stijgt.
- De andere vier bollenschema's geven per klimaatthema de gevolgen aan:
Wat verandert er?
De landbouw krijgt op verschillende manieren te maken met klimaatverandering. Een positief effect is dat gewassen sneller groeien, maar klimaatverandering heeft vooral negatieve effecten op de landbouw. Daarnaast zijn sommige effecten heel direct, en andere indirect.
Warmte leidt tot betere gewasgroei, maar ook tot hittestress
Een voorbeeld van een direct, positief effect is dat hogere temperaturen en CO2-concentraties ervoor zorgen dat gewassen sneller groeien. Diezelfde hogere temperaturen zorgen bij vee juist vaker voor hittestress: in de wei, in de stallen en bij transport. Eén van de gevolgen daarvan kan zijn dat vee minder of op andere momenten in de wei kan grazen, bijvoorbeeld ’s avonds en ’s nachts.
Droogte heeft negatief effect op gewassen
Toenemende hitte leidt in combinatie met droogte ook tot minder voer van eigen land, zoals gras en mais. Ook hebben langere periodes van droogte directe gevolgen voor de gewasopbrengsten. Ook droge periodes in het voorjaar zorgen ervoor dat gewassen minder goed groeien. Naast de groei kan ook de kwaliteit van een product door droogte sterk afnemen.
Extreem weer zorgt voor schade
De toenemende kans op extreem weer zal vaker leiden tot schade. Denk aan schade door hagel, wateroverlast en late nachtvorst. Zo gaan fruitbomen eerder bloeien doordat het warmer wordt. Als er dan in deze bloeiperiode nog nachtvorst voorkomt, kan de fruitknop beschadigen waardoor de fruitoogst kan mislukken. Daarnaast kan er door hagel of wateroverlast schade ontstaan aan productiemiddelen, zoals kassen en stallen.
Negatief effect van nattere zomers en verzilting
Door nattere zomers stijgt het risico op ziektes en plagen. Daarnaast is verzilting een steeds groter probleem. Verzilting betekent dat water en bodem zouter worden. Verzilting treedt op als gevolg van een stijgende zeespiegel in combinatie met droogte en bodemdaling. Als water en bodem verzilt raken, raakt dat de land- en tuinbouw: verzilting kan leiden tot minder gewasopbrengst of tot sproeibeperkingen.
Tips om je verder te verdiepen in verzilting:
- Deltafact Zoutindringing
- Deltafact Zouttolerantie van teelten
- Kaartverhaal Verzilting door zeespiegelstijging in de Klimaateffectatlas
Delen
