Uitklappen fosfor en stikstof
Interne eutrofiëring betekent dat de concentratie fosfor en stikstof in het water door het systeem zelf toeneemt. Dat gebeurt als volgt: Hogere temperaturen versnellen de afbraak van organisch materiaal, zowel in het water zelf als in het sediment op de bodem. Bij de afbraak van organisch materiaal komt fosfor en stikstof vrij. Vooral in ondiep water gaat de temperatuur bij warm weer snel omhoog. Daar kan dan dubbel zoveel fosfor uit het sediment vrijkomen. Hoe dikker de sedimentlaag, hoe meer fosfor er kan vrijkomen. Als de toplaag van het sediment ook nog zuurstofloos wordt, kan er nog extra fosfor vrijkomen in het water.
Stilstaand water versterkt het proces
Als het water door droogte ook nog langere tijd op dezelfde plek blijft, zal de concentratie stikstof en fosfor in het water zo hoog blijven. Doorspoeling door stromend water kan de hoge concentratie stikstof en fosfor verlagen. In droge periodes kan inlaatwater voor dat effect zorgen.
Externe eutrofiëring betekent dat de concentratie fosfor en stikstof in het water toeneemt door externe bronnen. Dat gebeurt vooral door veranderingen in neerslag: enerzijds de toename van neerslag in de winter en piekbuien in de zomer, en anderzijds de toename van droogte in de zomer, met als gevolg stilstaand water. Daarnaast bevat regen zelf ook stikstof, waarmee de hoeveelheid regen ook een rol speelt.
Toename van stikstof
De toename van stikstof wordt vooral veroorzaakt door de toenemende afspoeling van regenwater en door de overstorten van rioolwater op het oppervlaktewater. Je kunt dit tegengaan door een gescheiden afvalwatersysteem aan te leggen en door te vergroenen: de bodem neemt dan meer water op, wat de afspoeling vermindert. Daarnaast vangen de planten veel van het stikstof af.
Toename van fosfor
De toename van fosfor wordt vooral veroorzaakt door riooloverstorten. Dat komt doordat er in rioolwater veel fosfaat zit, een veelvoorkomende vorm van fosfor. Ook groene daken en bomen kunnen bij hevige neerslag een bron zijn van fosfor. Een andere bron van de externe toename van nutriënten is de inlaat van gebiedsvreemd water. Als dit water afkomstig is uit het landelijk agrarisch gebied, dan bevat het meestal grote concentraties aan nutriënten.